نظریه مبنایی برساخت گرایانه

هدف این مقاله، ارائه چارچوب انگاشتی برای درک و توضیح رفتار نهادی برنامه ریزان در گفتمان برنامه ریزی شهری کلان شهر تهران است. با دریافت فرهنگ برنامه ریزی به مثابه یک سیستم فرهنگی، تصمیم ها و داوری های برنامه ریزان، متاثر از چارچوب های فردی و جمعی مشترکی است که نمایان گر "عادت واره" خاص خود آن ها بوده و برنامه ریزان به واسطه ی آن، بَستر برنامه ریزی را درک می کنند. هدف این پژوهش، عمل آوریِ نظریه ای محتوایی و میانی به منظور درک رفتار نهادی برنامه ریزان در تجربیات زیسته آنهاست، که بدین منظور روش "نظریه مبنایی برساخت گرایانه" به عنوان روش پژوهش انتخاب گشته که اساساً تمرکز آن بر اقدامات، تعاملات و فرایندهای اجتماعی برنامه ریزان است. داده های تحلیل عناصر ذهنی برنامه ریزان، به واسطه ی روش مصاحبه های نیمه- ساختار یافته، با 28 نفر از برنامه ریزان دارای سابقه در محیط برنامه ریزی کلان شهر تهران فراهم گشته و پس از انجام مراحل پیش کدگذاری اعم از گردآوری داده ها و پیاده سازی آن ها ، مرحله تحلیل داده ها و طیف های سه گانه کدگذاری اولیه، متمرکز و در نهایت کدگذاری نظری انجام شده است. چارچوب انگاشتی حاصل، دربردارنده یِ ابعادی اعم از عقلانیت عملی برنامه ریزان در چارچوب رفتارِ جزر و مدی، بقای ارزش ها در اخلاق شناسی عملی، منطق تناسب در برنامه ریزی و خودآگاهی حرفه ای برنامه ریزان در میدان بازی نقش ها است که در قالب الگوی بازتعریف جغرافیایِ کنشگریِ در فرهنگ برنامه ریزی کلان شهر تهران نِمود پیدا می کند.   

پژوهش حاضر با هدف درک و توضیح داوری عملی برنامه ریزان در محیط برنامه ریزی کلانشهر تهران به نگارش درآمده است. با اتخاذ روش نظریه مبنایی برساخت گرایانه و تمرکز بر اقدامات، تعاملات و فرایندهای اجتماعی برنامه ریزان به دنبال توسعه و عمل آوری نظریه ای محتوایی و میانی به منظور درک رفتار نهادی برنامه ریزان در تجربیات آن ها بوده ایم. در همین راستا، کاربست این روش در پژوهش مطابق با فرایند پیشنهادی چارمز پیموده شده است. داده های تحلیل عناصر ذهنی برنامه ریزان بواسطه روش مصاحبه های نیمه- ساختار یافته با 28 نفر از برنامه ریزان دارای سابقه در محیط برنامه ریزی کلان شهر تهران و پاسخ به پرسش هایی در ارتباط با تجربه زیسته آن ها در محیط مذکور فراهم گشته اند. مقاله حاضر با هدف واکاوی داوری های عملی برنامه ریزان و ردیابی عوامل تاثیرگذار بر آن، این پرسش کلیدی را در آغازگاه فرایند پژوهش خود طرح می کند که داوری های عملی برنامه ریزان در محیط برنامه ریزی کلان شهر تهران چگونه برساخته می شود؟ بنابر یافته های نظری، اصطکاک رفتاری برنامه ریزان در برابر موانع نهادی سیستم برنامه ریزی و تصمیم گیری، خود را در چارچوب رفتار جزرومدی آن ها در محیط برنامه ریزی نمایان می سازد. برنامه ریزان مبتنی بر دریافت ها و معنابخشی های خود در محیط برنامه ریزی به داوری و تصمیم اقدام می کنند. رفتار جزرومدی به مثابه نمود داوری عملی برنامه ریزان، انطباق دوگانگی مورد مطلوب (آنچه باید انجام شود) و داوری صحیح (آنچه انجام شده) است که با تکیه بر عقلانیت عملی، کُنش پَس رونده معنادار را به عنوان هدف واسطه ای در جهت کنش پیش رونده مطلوب به عنوان هدف نهایی انجام می-دهد.