سنگ نگاره اردشیر بابکان

سنگ نگاره های ساسانی که تعدادشان نزدیک به سی می رسد، اهمیت بسزایی در شناخت سیر هنر تصویری ایران دارند. هدف این پژوهش،گسترش مطالعات بصری، با غور در این آثار و با تأکید بر سنگ نگاره اردشیر بابکان در نقش رستم می باشد. مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و شیوه کتابخانه ای و میدانی صورت پذیرفته است. ابتدا عناصر مشهودِ سنگ نگاره مورد مطالعه قرار گرفته، سپس با تجزیه و تحلیل بصری؛ به بررسی ساختار و ترکیب بندی اثر می پردازد. این موارد با جست و جو در اساطیر ایرانی و متن های تصویری متقدم، در پیِ شناخت بُنما یه ها و مفاهیمِ پنهان موجود در نگاره، همراه گشته است. نتایج حاصل بر آن است که سنگ نگاره اردشیر، با بهره گیری از زمینه های تاریخی- اساطیری ایران و استفاده از تمهیدات و پیام های تجسمی، شمایلی و زبانی ارائه شده است. حضور ایزد وای(تجسمی از فضا) و همراهی دو ایزد میترا و باد با مظهر اهورا مزدا، اسطوره و تاریخ را درمی آمیزد. توجه به هماهنگیِ سنگ نگاره با مجموعه نقش رستم، با استفاده آگاهانه از نور، جهت های باز و بسته در کادر و حذف شکل آتشدان از ترکیب اثر، نشان می دهد که سنگ نگاره با فضا در تعامل است. در پی این موارد، ضمن ادامه سنت دیوارنگاری، ویژگی ها و محتوای تبلیغاتی آشکاری ضمیمه مضمون اثر شده است که می توان آن را از موارد مهم در بررسی پیشینه تبلیغ محیطی در ایران دانست.