رهبری مغرورانه

در دنیای مدیریت امروز، برخی رهبران ضمن برخورداری از شخصیت خودمحور و متکبر و قرارگیری در موقعیت قدرت، در طول زمان کمتر از توانایی ها و قابلیت های ذهنی خود استفاده می کنند و تحرک فکری کمی دارند که این مسئله در گذر زمان باعث کاهش توانش فکری و عقلانی آن ها می شود. در حقیقت این افراد، بعد از رسیدن به قدرت، دچار کوته فکری و تحکم بی منطق می شوند؛ چراکه اعمال قدرت مداوم و توانایی حکمرانی بدون داشتن فعالیت فکری و ذهنی، آسیب قابل توجهی به توانش ذهنی و فکری آن ها می زند که نتیجه آن ضعف در فعالیت های فکری رهبران، بالأخص در حوزه تصمیم گیری خواهد بود. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل مؤثر و پیامدهای هوبریس رهبران در سازمان های دولتی انجام پذیرفت. این پژوهش از نوع پژوهش های آمیخته با رویکرد کیفی و کمی است که از نظر هدف توسعه ای و از نظر روش گردآوری اطلاعات پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی و کمی خبرگان هستند که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی اعضای نمونه آن انتخاب و براساس اصل کفایت نظری تعداد آن برآورد شد. ابزار گردآوری داده در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی پرسشنامه است. در این پژوهش برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش کدگذاری و نرم افزار اطلس تی و برای تحلیل کمی از روش دیمتل فازی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تحکم بی منطق، پارادوکس قدرت، تصور وهم آلود از نبوغ و دانش شخصی، عدم تحرک مغزی و تنبلی ذهنی، غرور و خودشیفتگی و اختلالات شخصیتی و رفتاری مهم ترین عوامل مؤثر و شکل دهنده هوبریس هستند. همچنین تمرکز تصمیم گیری، رهبری مغرورانه، بهره کشی و استثمار منابع انسانی، مدیریت خودکامه و کاهش انگیزه و تعهد پیروان و زیردستان به عنوان مهم ترین پیامدهای پدیده هوبریس رهبران در سازمان های دولتی است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل بروز خودشیفتگی رهبران و طراحی مدلی به منظور نشان دادن چگونگی شکل گیری این پدیده انجام پذیرفت. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های آمیخته (با رویکرد کیفی و کمّی) است که از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل خبرگان دانشگاهی و مدیران ارشد سازمان های دولتی هستند که با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی و بر اساس اصل کفایت نظری اعضای نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمّی پرسشنامه است. در این پژوهش، برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش کدگذاری و نرم افزار Atlas.ti و برای تحلیل کمّی از روش مدل سازی ساختاری تفسیری بهره گرفته شد. یافته ها: یافته های پژوهش مشتمل بر ارائه مدل شکل گیری خودشیفتگی رهبران در چهار سطح عوامل زمینه ساز، عوامل رفتارساز، بروز پدیده خودشیفتگی، و پیامدهای خودشیفتگی رهبران است. در خصوص تشریح مدل باید ابراز داشت که در سطح اول، عوامل زمینه ساز قرار دارند که باعث ایجاد رفتارهای شکل دهنده خودشیفتگی می شوند. این رفتارها که در سطح دوم ظهور می یابند، باعث شکل گیری ابعاد اصلی خودشیفتگی رهبران می شوند. در نهایت، در سطح پایانی الگو که برایند مراحل پیشین است، پیامدهای خودشیفتگی رهبران شامل تمرکز در تصمیم گیری، رهبری مغرورانه، مدیریت خودکامه، تحکم بی منطق، و تضعیف توانش فکری و عقلانی رهبر می شوند. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش یکی از جدیدترین پدیده های سازمانی تحت عنوان خودشیفتگی رهبران را مورد مطالعه قرار می دهد و مدلی را در جهت چگونگی شکل گیری آن ارائه می کند که مدیران و رهبران سازمانی را نسبت به چگونگی پیدایش این عارضه آگاه می سازد. پیشنهادهای پژوهشی/ اجرایی: با توجه به مدل شکل گیری خودشیفتگی رهبران که در پژوهش حاضر تشریح شده است، این پژوهش پیشنهادهایی را در جهت جلوگیری از شکل گیری عارضه خودشیفتگی رهبران و زیان هایی که این پدیده در سطح فردی و سازمانی به بار می آورد، ارائه می نماید.