بازار بورس اوراق بهادار تهران

با توجه به اهمیت بازار سهام به عنوان ابزاری قدرتمند در جذب وجوه پس انداز کنندگان و هدایت آن به سمت سرمایه گذاران، همچنین، ضرورت و اهمیت مدل سازی نوسانات بازده، در این پژوهش برخی از ویژگی های بازار بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار داده ایم. بدین منظور، با به کارگیری داده های ماهانه شاخص کل سهام در دوره زمانی 1370:01 تا 1386:06 از تکنیک واریانس ناهمسان شرطی استفاده کرده ایم. یافته های این پژوهش نشان می دهد که: 1. توزیع بازدهی دارای چولگی مثبت بوده و بر این اساس، عاملان بازار وقوع بازدهی های منفی را محتمل تر می دانند، 2. سری بازدهی فاقد توزیع نرمال و در مقایسه با منحنی نرمال کشیده تر است. بر اساس این نتیجه، عوامل بازار افزایش ها و کاهش های ناگهانی بازدهی را محتمل می دانند، 3. ماه های سال به استثنای ماه های اردیبهشت، مرداد و آذر اثر معناداری بر بازدهی ندارند، 4. فرضیه وجود کارایی اطلاعاتی رد می شود. لذا، تمام عاملان بازار به طور حرفه ای معامله نمی کنند و اطلاعات و اخبار نه به صورت آنی، بلکه با گذر زمان بر قیمت ها اثر می گذارد. در نتیجه، احتمال کسب سود و زیان نامتعارف در این بازار وجود دارد، 5. تورم، توضیح دهنده معناداری برای نوسانات بازدهی نیست؛ هرچند این اثر مثبت برآورد شده است، 6. نرخ برابری دلار به ریال اثر مثبت معناداری در ایجاد نوسانات بازدهی دارد. ضریب این متغیر احتمالاً به دلیل سهم ناچیز دلار در سبد دارایی سهامداران، کوچک برآورد شده است، 7. فرض توزیع نرمال برای باقیمانده های مدل فرض مناسبی نیست. در مقابل، توزیع t و توزیع خطای عمومی با لحاظ کردن کشیدگی مازاد، فروض مناسب تری هستند.

در این مطالعه کیفیت سود در سه سطح درماندگی، ورشکستگی و سلامت مالی شرکت ها مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. طبقه بندی وضعیت مالی شرکت ها، بر اساس مدل تعدیل شده آلتمن و کیفیت سود نیز با استفاده از چهار ویژگی کیفی سود شامل: کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش بینی و یکنواختی سود اندازه گیری شده است. بازه اصلی تحقیق از سال 1385 تا 1389 و تعداد نمونه های تحقیق 110 شرکت با 1330 مشاهده در سه گروه ورشکسته، درمانده و سالم می باشد. برای بررسی اختلاف میانگین های سه جامعه از روش ناپارامتری تحلیل واریانس، استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین میانگین هر دو ویژگی پایداری و یکنواختی سود در سه گروه ورشکسته، درمانده و سالم تفاوت معنی داری وجود دارد. اما اختلاف معناداری بین میانگین کیفیت اقلام تعهدی و قابلیت پیش بینی سود در سه گروه وجود ندارد. همچنین شرکت های ورشکسته دارای پایین ترین سطح کیفیت سود و شرکت های سالم دارای بالاترین سطح کیفیت سود هستند. شرکت های درمانده مالی و ورشکسته نیز بیشتر از شرکت های سالم، سود خود را دستکاری کرده اند.

ریسک ریزش قیمت سهام در بازار یکی از نگرانی های اصلی سرمایه گذاران است و پژوهش در این زمینه می تواند برای بازار سرمایه دارای اهمیت باشد. افزایش پدیدة ریزش قیمت سهام، سبب بدبینی سرمایه گذاران در مورد سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار می شود؛ این مسئله درنهایت می تواند سبب شود که سرمایه گذاران منابع خود را از بورس اوراق بهادار خارج کنند. هدف این مقاله بررسی ارتباط بین توانایی های مدیریت و سرمایه گذاری کارا با سقوط قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این مطالعه با استفاده از داده های 152 شرکت موجود در بورس اوراق بهادار تهران در دورة زمانی سال های 1385 تا 1394 به بررسی این موضوع پرداخته شد. برای اندازه گیری توانایی مدیریت از مدل دمرجیان و همکاران (2013) که مبتنی بر متغیرهای حسابداری است، استفاده شده است. داده ها به روش داده های تابلویی و رگرسیون چند متغیره تجزیه وتحلیل شده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین توانایی مدیریت و کارایی سرمایه گذاری رابطة معناداری وجود ندارد؛ درحالی که بین توانایی مدیریت و ریسک سقوط قیمت سهام رابطة مثبت و معناداری وجود دارد.

هدف مقاله، مدل سازی وابستگی های حدی شاخص بورس اوراق بهادار تهران به قیمت نفت خام است. بدین منظور از نظریه ارزش حدی شرطی برای مدل سازی توزیع حاشیه ای بازدهی بازارهای سهام و نفت و سپس از توابع کاپولا برای بررسی ساختار وابستگی میان آن ها در دوره زمانی 1387 - 1399 استفاده شد. یافته ها نشان داد بازار نفت خام آثار سرایت پذیری بر بورس اوراق بهادار تهران دارد. این آثار نامتقارنند و وابستگی بیشتری در دم چپ وجود دارد. به عبارت دیگر، با کاهش قیمت نفت، شاخص بورس اوراق بهادار کاهش می یابد و این آثار بیش از حالتی است که تغییر هم زمان مثبت در بازارها رخ دهد. با توجه به ریسک های مالی ناشی از سرایت پذیری، لحاظ وابستگی ساختاری حدی می تواند به محاسبه دقیق و قابل اعتمادی از ریسک پرتفوی کمک کند. بنابراین، پیشنهاد می گردد برای بهینه سازی سبد دارایی، به ساختار وابستگی های حدی میان دارایی ها توجه شود.

گرایش های فردی سهام یکی از عوامل غیر بنیادی تاثیرگذار بر بازارهای مالی است که خود از عوامل مختلفی تاثیر می پذیرد. ضریب بتا احساسات فردی سهام مفهوم جدیدی است که بر اساس میزان اثرگذاری گرایش های رفتاری سهامداران بر بازده سهام تعریف می گردد. در این پژوهش با استفاده از اطلاعات بدست آمده از بورس اوراق بهادار تهران به بررسی تاثیر ضریب بتا احساسات فردی سهام بر بازده سهام و ضریب آلفا مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای پرداخته شد. بر این اساس اطلاعات روزانه 50 سهم برتر بازار بورس اوراق بهادار تهران از آبان ماه 1398 تا بهمن ماه سال 1399 که شامل بیشترین صعود و سنگین ترین ریزش تاریخ بورس اوراق بهادار تهران است با استفاده از نرم افزار رهاورد نوین استخراج گردید. سپس بازده این 50 سهم در بازه زمانی ذکر شده با استفاده از نرم افزار آمی بروکر استخراج گردید و در نهایت اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار ایویوز مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که سهام با ضریب بتا گرایش های فردی بالاتر، دارای بازده بالاتر و همچنین دارای ضریب آلفای مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای بالاتر هستند.

تاکنون از روش های متعددی برای کشف حباب های قیمتی در بازارهای دارایی استفاده شده است. با توجه به انتقادات وارد بر آزمون های پیشین، در تحقیق حاضر، از آزمون های ریشه واحد راست دنباله سوپریمم دیکی- فولر تعمیم یافته (SADF) و سوپریمم عمومی دیکی-فولر تعمیم یافته (GSADF) جهت کشف و تعیین دوره های حبابی در بازار بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1394:10- 1381:01 استفاده گردیده است. برخلاف روش های متعارف تشخیص حباب های قیمتی، این آزمون ها قابلیت بررسی رفتار انفجاری، تشخیص وجود چندین حباب در یک دوره زمانی و برآورد تاریخ دقیق ایجاد و نیز ریزش هر یک از حباب ها را فراهم می کنند. نتایج حاصل از اجرای آزمون ها، رفتار انفجاری و وجود حباب های چندگانه در بازار سهام ایران را تأیید می کند. به علاوه، هر سه شاخص مورد ارزیابی (شاخص های کل قیمت، قیمت به سود و کل قیمت واقعی) به طور مشترک وجود حباب در بازه های زمانی 1382:05-1382:03، 1388:08-1388:06 و 1389:12-1390:02 را نشان می دهند. همچنین، بر اساس هر سه شاخص، بازار سهام ایران در سال 1394 حبابی نبوده است.