نظریه قابلیت پویا

فناوری ها با توسعه ی روزافزون، باعث ظهور فرصت های جدیدی می شوند. در حال حاضر با توجه به پیش بینی های انجام شده توسط کارشناسان جهانی، انقلاب صنعتی چهارم از سال 2015 میلادی شروع و در سال 2030 میلادی به نقطه اوج خود خواهد رسید. بر اساس تئوری قابلیت پویا و ادبیات موجود، این مقاله به طور تجربی اثرات فناوری های نوظهور جدید انقلاب صنعتی چهارم را بر منابع انسانی بررسی می کند. در واقع ما می خواهیم بدانیم که آیا ظهور صنعت 4.0 یک چالش ضروری است یا خیر؟ آیا می توان به آن بی اهمیت بود و تاثیرات ان بر روی منابع انسانی و سازمان را نادیده گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از شش شرکت در ایران از طرح تحقیق توصیفی با روش تحلیل کیفی قیاسی (DQA) استفاده شده است. مطابق با دو فرضیه استنباط شده در مطالعه ما، نتایج در وهله اول تأیید کرد که فناوری های نوظهور جدید انقلاب صنعتی چهارم تأثیر مثبتی بر بهره وری منابع انسانی دارند. ثانیاً، فناوری های نوظهور جدید چالش های منفی بالقوه ای بر منابع انسانی از نظر بیکاری در آینده دارند. ما تشخیص دادیم که صنعت 4.0 هنوز در مرحله توسعه است و در این مرحله نظرات متضادی درمورد آن وجود دارد. اما پیشنهاد ما این است که صنعت 4.0 یک چالش ضروری است و به مطالعات تحقیقاتی بیشتری نیاز دارد تا بتوان در مورد آن نظر داد.

نظریه های مختلفی پیرامون چگونگی دستیابی به مزیت رقابتی توسط محققان و اندیشمندان مدیریت استراتژیک مطرح شده است و دیدگاه قابلیت های پویا که ارتباط نزدیکی میان کسب مزیت رقابتی و قابلیت های سازمانی قائل است، یکی از روشن ترین نظریاتی است که درباره مزیت رقابتی در دنیای امروز کسب وکار ارائه شده است. پژوهش حاضر در همین راستا و با تکیه بر دیدگاه قابلیت های پویا، با رویکردی اکتشافی و کیفی به شناسایی و تحلیل قابلیت هایی اختصاص دارد که رقابت پذیری و دستیابی به مزیت رقابتی را در بخش میان دستی زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز تحت تأثیر قرار می دهند. برای تحقق این هدف، داده هایی از 21 مصاحبه نیمه ساختاریافته با مدیران ارشد 6 پالایشگاه که به روش هدفمند انتخاب شده بودند، گردآوری و داده های حاصل از این مصاحبه ها پس از تلفیق با نظرات چند تن از خبرگان، با روش تحلیل مضمون مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته های این پژوهش نشان می دهد دستیابی به مزیت رقابتی در بخش میان دستی صنعت نفت و گاز ریشه در دو قابلیت درون نگرِ ارزش افزایی و بهره وری (کیفی سازی فرآورده ها، کارایی عملیاتی و قابلیت فناورانه)، و قابلیت برون نگرِ پایداری استراتژیک کسب وکار (توسعه کسب وکار، گرایش بازار و پایداری زنجیره تأمین) دارد. این نتیجه نشان دهنده اهمیت رویکرد متوازن برای دستیابی به مزیت رقابتی در صنعت نفت و گاز است.