بازیگران جدید

این مقاله، ضمن تببین ماهیت انقلاب سایبری، به دنبال پاسخ به این سوال است که این انقلاب چگونه بر ماهیت و محتوای جاسوسی تأثیر گذاشته است؟ فضای سایبر با فراهم کردن امکان فرا رفتن جاسوسی از محدودیت های زمانی و مکانی و در نتیجه گستردگی امکان جاسوسی، باعث ورود بازیگران و ابزارهای جدید به عرصه جاسوسی شده است و از این طریق، تأثیرات انقلابی و بنیادینی در ماهیت و شکل جاسوسی برجای گذاشته است؛ به گونه ای که استفاده از واژگانی مانند جاسوسی سایبری سیاسی، جاسوسی سایبری صنعتی، جاسوسی سایبری نظامی و جاسوسی سایبری علمی نشان گر آغاز روند جدیدی در این عرصه است. یافته های این مقاله نشان می دهد تحت تأثیر انقلاب سایبری، انقلاب در عرصه جاسوسی واقعیتی جدی و اجتناب ناپذیر است.

تحول در فناوری و سپس تغییر در مهارت های تحلیلی افراد، جهان را با دوران جدیدی مواجه کرده است. از یک سو ظهور موضوعاتی همچون بازیگران جدید و جنگ های جدید که در چارچوب نظریات پارادایم دولت محور قابل تبیین نیستند و از سوی دیگر تکرار الگومند این تحولات که آن ها را از یک ناهنجاری صرف فراتر برده، گرایش به نظریه پردازی در فهم این مسائل را دو چندان کرده است. گروه داعش از این نمونه تحولات است. هدف این مقاله بررسی جنگ های جدید با محوریت داعش در پرتو نظریات شکل گرفته پیرامون این جنگ ها است. این که شکل گیری این بازیگر صرفا به افراط گرایی دینی محدود شود، شناخت چندانی از وضعیت دوران جدید ارائه نخواهد داد. این مقاله با روش  کیفی درصدد پاسخ به این سوال است که شرایط دوران کنونی چگونه به شکل گیری گروهی مانند داعش منجر شده و نحوه عمل این گروه چطور می تواند به عنوان سرآغاز نوینی در قالب جنگ های جدید تحلیل شود؟ دوران جدید با تغییر در ماهیت قدرت سبب شکل گیری نوعی از جنگ ها شده که با جنگ های بین دولتی متفاوت است. از این رو این مقاله ضمن بررسی وضعیت گروه داعش به این نتیجه می رسد که داعش حاصل وجود این شرایط جدید است و به نظر می رسد این جنگ ها بحران آینده خاورمیانه خواهند بود.

مفهوم «امپراتوری جدید» به وضعیت جهانی شدن معاصر اشاره دارد. در دوره جهانی شدن، دولت های ملی همچنان اهمیت دارند و منطق بازدارندگی ناشی از توازن قوا بین آنها همچنان بخش مهمی از عامل حفظ ثبات و امنیت در جامعه جهانی(امپراتوری) است. با این حال، تهدیدات جدید از سوی بازیگران جدید فروملی و فراملی و نیز از ناحیه ظهور مسائل جدید امنیتی ناشی می شوند که در نتیجه فرایندهای جهانی شدن به وجود آمده اند. تروریسم در قلب تهدیدات ناشی از فرایندهای جهانی شدن در فضای حاکمیت امپراتوریایی قرار دارد. این مقاله تلاش می کند شرایط اهمیت یافتن پدیده تروریسم در مسائل امنیتی امپراتوری را توضیح دهد.

کمی بیش از یک دهه از قدمت آنچه امروزه به عنوان رسانه های اجتماعی می شناسیم، می گذرد. اثرگذاری پایدار را می توان مهمترین ویژگی رسانه های اجتماعی دانست. از آنجا که این رسانه ها از حیطه ی نظارت دولت ها و حکومت ها خارج اند، تا اندازه ی زیادی، مفهوم حاکمیت ملی را دستخوش تحول و دگرگونی کرده اند. دولت های ملی، که تا چندی پیش، به عنوان یکه بازیگران عرصه ی بین الملل، مناسبات ژئوپلیتیکی جهان را تحت تأثیر قرار داده بودند، حال ناگزیر و ناخواسته، بخش قابل توجهی از قدرت خود را، به وسیله ی بازیگران نوظهوری که خارج از قیدو بندهای ملی، به کنشگری در عرصه ی قدرت می پردازند، از دست داده اند. این بازیگران که در سطوح و مقیاس های متفاوت، از فردی تا جهانی ظهور یافته اند، در قالب فرآیندهایی چون: ناحیه گرایی، افراط گرایی مذهبی، نژاد گرایی و... گاه به شکل خشونت های سازمان یافته، که تروریسم نامیده می شود، با اهداف و نتایج ژئوپلیتیکی، به بازیگری در عرصه ی سیاست جهانی می پردازند. در این میان خروج رسانه ها از انحصار دولت ها و حکومت ها، با ظهور نسل جدید آن ها، که به رسانه های اجتماعی شناخته می شوند، توانسته بستری به مراتب گسترده تر برای بروز و ظهور این بازیگران جدید، فراهم آورد. این پژوهش سعی در بررسی نقش رسانه های اجتماعی در ظهور بازیگران جدید در عرصه ی ژئوپلیتیک با تاکید بر سازمان های تروریستی دارد.    

در عصر کنونی که به دلیل فشردگی زمان و مکان در اثر افزایش ارتباطات و اطلاعات در دهکده جهانی شاهد افزایش تعامل میان ملت ها و دولت ها و سایر بازیگران روابط بین الملل هستیم، شهرها و کلان شهرها به ویژه شهرهای مرزی از نقش عمده ای در حل و فصل منازعات بین المللی برخوردارند.در این فضا، شهرها با ارتقاء جایگاه اقتصادی،سیاسی،امنیتی و فرهنگی ازتوان و اعتبار کافی برای اجرای فعالیت های دیپلماتیک برخوردار می شوند. به دنبال تحولات نظام بین الملل و تقسیم بندیهای گوناگونی که از دیپلماسی مطرح شده است، می توان به رهیافت پارادیپلماسی اشاره نمود که امروزه بر طیف جدیدی از بازیگران بین المللی شامل مقامات و مسئولین ایالتی و استانی تاکید دارد که در عین استقلال، در راستای اهداف دولت مرکزی عمل می کنند. از این رو برخی از شهرهای مرزی هم مرز و دارای بازار مشترک با کشورهای دیگر،از مولفه های جدید در نظام بین الملل محسوب می شوند.  بنابراین این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که آیا رهیافت پارادیپلماسی در گسترش روابط و حل و فصل مناقشات کشورها می تواند موثر واقع شود؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سوال مطرح می شود این است که پارادیپلماسی به عنوان رهیافتی موثر که تاکید بر بازیگران جدید در عرصه بین المللی خصوصا در قالب شهرهای مرزی دارد، می تواند نقش بسزایی در حل و فصل منازعات منطقه ای، گسترش تعاملات منطقه ای و حتی فرامنطقه ای و بین المللی داشته باشد. در نتیجه با کاربرد این رهیافت در آذربایجان غربی بعنوان مطالعه موردی، براین نکته تاکید می شود که مقوله پارادیپلماسی نیازمند اهتمام بیشتر در حوزه آکادمی و اجرایی می باشد. این مقاله براساس تبیین رهیافت پارادیپلماسی و با روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام می شود.