گفتمان اصلاحات

از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون در ایران گفتمان های متفاوتی حاکم بوده است.یکی از این گفتمان ها ،گفتمان اصلاح طلبی بود که طی سال های84 -1376 در فضای سیاسی ایران مطرح شد.دالهای اصلی این گفتمان را مفاهیمی چون توسعه ی سیاسی،آزادی،جامعه مدنی و مردم سالاری تشکیل می داد.این گفتمان در واقع پاسخ به تحولات جمعیتی و فکری ایجاد شده در جامعه ی ایران پس از پایان جنگ و سال های دهه ی دوم حیات جمهوری اسلامی ایران بود.لذا از آنجا که به گفته ی فوکو میان قدرت سیاسی و دانش سیاسی رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد ،بدیهی به نظر میرسد که ادبیات سیاسی هر مقطع زمانی به طور عام و نوع ادبی رمان به طور خاص یا بازتابی از گفتمان سیاسی حاکم باشد و یا در تضاد با آن قرار بگیرند.هدف از انجام این پژوهش تبیین بازتاب مولفه های گفتمان اصلاح طلبی در رمان های سیاسی نوشته شده در ایران طی سال های 84-1367 می باشد.ضمن آنکه برای تسهیل در امر پژوهش نظریه ی لوسین گلدمن در حوزه ی جامعه شناسی ادبیات به عنوان چارچوب نظری و 5 رمان دریافت کننده جایزه ی ادبی یلدا به عنوان مطالعه ی موردی انتخاب گردیده است.نتایج پژوهش بیانگر بازتاب تحولات ارزشی و فکری طبقه ی متوسط جدید، بویژه دانشجویان و زنان ،در رمان های این مقطع است.

سیاست خارجی در مقام مهمترین نمود رفتار بین المللی دولت ها همواره عرصه تعامل میان نظریه و عمل بوده است. در این میان، هر گفتمان سیاسی که قدرت را در دست می گیرد، بر مبنای جهان بینی خاصی که نسبت به نظم حاکم در سطح منطقه و جهان دارد، در عرصه سیاست خارجی نگرش های مختلف و بعضاً متعارضی را در چارچوب راهبردهای ملی اتخاذ می کند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چگونه سیاست خارجی ایران در «گفتمان سیاسی» و «راهبردهای ملی» دولت سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد شکل گرفته است؟ پیامد نقش های ملی و راهبردهای کلان این دو گفتمان برای سیاست خارجی ایران چه بوده است؟ برای پاسخ به سؤال فوق، نگارنده تلاش می کند با استفاده از ابزارهای تحلیل «نظریه نقش» و روش توصیفی این فرضیه را بررسی کند که «راهبردهای کلان ملی» متفاوتِ روسای جمهور ایران به اجرای سیاست خارجی متفاوت و بعضاً متعارضی منجر شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد در عرصه سیاست خارجی ایران، شاهد تعاطی و تقابل راهبرد گفتمان های مختلف هستیم و تقابل این راهبردها منجر به عدم استفاده مطلوب از ابزار «سیاست خارجی» جهت تحقق اهداف ملی شده است.