بندر دیّر

بر اساس موقعیت استراتژیک کشور ایران در منطقه خاورمیانه و تهدیدات موجود، پرداختن به مقوله آسیب پذیری کشور به ویژه شهرها که مکان های تجمع انبوه سرمایه های مختلف هستند ضروری است. امروزه در جنگ ها تأکید بیشتری بر آسیب وارد نمودن به زیرساخت ها و نقاط مهم شهری دارند تا از هزینه های بالای جنگ های فرسایشی پرهیز شود. از طرفی شهر های ساحلی به دلیل قرار گیری در نوار ساحلی و نبود موانع طبیعی در مجاورت آنها و نیز دارا بودن نقاط حساس شهری و زیر ساخت های متعدد که اکثر آن ها نقش کارکردی منطقه ای و ملی را دارا هستند، آسیب پذیری بالایی در برابر جنگ ها و مخاطرات طبیعی گوناگون نظیر زلزله، سیل، طوفان و غیره را دارند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و باهدف ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری نقاط حساس شهری بندر دیّر بر اساس اصول پدافند غیرعامل است. ابتدا فهرستی از نقاط حساس شهری و معیارهاو زیرمعیارهای مؤثر بر آسیب پذیری، بر اساس منابع و استفاده از نظرات کارشناسان مربوطه و خبره پیرامون موضوع استخراج و سپس از طریق پرسش نامه های تکمیل شده و و روش تحلیل سلسله مراتبی سطح آسیب پذیری نقاط مشخص گردید. پس از تهیه و ترسیم نقشه های آسیب پذیری در آرک جی.آی.اس، با استفاده از روش برنامه ریزی سوات راهبرد نهایی و استراتژی های لازم به منظور کاهش آسیب پذیری محدوده ی مورد مطالعه مشخص گردید. بر اساس نتایج نقاط حساس شهری بندر دیر دارای آسیب پذیری متفاوت و بالایی دارند و از میان آن ها، اسکله ی صیادی بیشترین آسیب پذیری و شهرداری بندرکمترین آسیب پذیری را دارد. راهبرد مناسب برای کاهش آسیب پذیری نقاط نیز، تهاجمی است.

توزیع نامناسب کاربری های خدماتی یکی از چالش های مهم در برنامه ریزی شهری است. شهر بندر دیر از این قاعده مستثنی نیست. هدف از پژوهش حاضر سنجش عدالت اجتماعی در ساختار فضایی شهر بندر دیر با تأکید بر کاربری های خدماتی است. در گام اول روش پژوهش، موقعیت نقطه ای نُه گروه از کاربری های خدماتی بر اساس نقشه های وضع موجود شهرداری لایه بندی شد. سپس، هر یک از کاربری های نه گانه خدماتی با استفاده از روش دلفی و پرسشنامه متخصصان، وزن دهی و در نهایت، پراکنش فضایی هر یک از کاربری های خدماتی با استفاده از توانمندی های سامانه اطلاعات جغرافیایی (Euclidean Distance و Weighted Overlay) تحلیل شد. منتشر نشدن چنین مطالعه ای در بندر دیر خود دلیلی بر نوآوری پژوهش حاضر است. به عبارت دیگر، این نوع مطالعات برای اولین بار در سطح شهر بندر دیر انجام شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که پراکنش فضایی کاربری اداری-انتظامی در وضعیت مناسب قرار دارد و به تبع آن کاربری های فضای سبز شهری، فرهنگی و درمانی پراکنش ضعیف دارند. یافته های کلی پژوهش نشان داد که پراکنش خدمات در 9/58 درصد از مساحت شهر بندر دیر در سطح خوب و بسیار خوب قرار دارد. از سوی دیگر، سطح پراکنش خدمات عمومی در 09/41 درصد از مساحت کل شهر متوسط رو به پایین است. بررسی نقشه های پژوهش نشان داد که پراکنشی ضعیف و بسیار ضعیف در پهنه های نوساز شهر اتفاق افتاده است. به عبارتی، با حرکت از پهنه مرکزی شهر به سمت حاشیه شهر، پراکنش خدمات، سطحی ضعیف و بسیار ضعیف پیدا می کند.