طرح بازنگری طرح تفصیلی

رشد شتابان شهرنشینی در نیم قرن معاصر ایران موجب گسترش فزاینده محدوده شهرها و توسعه ساخت وساز در آن ها شده است. ازجمله مسائل و چالش های مهمی که در شهرهای ایران و بخصوص در کلان شهرها مطرح است؛ عدم توفیق طرح های توسعه شهری در کنترل تراکم و ارتفاع شهر است. رویدادی که در کلان شهر اصفهان باعث گسترش صددرصدی محدوده شهر با تراکم جمعیتی حدود یک صد نفر در هکتار، خارج از برنامه و طرح های توسعه شهری مصوب در اراضی پیرامونی و عمدتاً کشاورزی شده است؛ همچنین با وجود حدود 2500 هکتار بافت فرسوده مصوب و به همین میزان بافت فرسوده غیر مصوب، در قیاس با محدوده حدود 21000 هکتاری شهر[1]، نوسازی و توسعه بافت های درونی نیز، ناکام بوده است. در باب ارزیابی میزان تحقق پذیری این طرح ها، کتب و پژوهش های متعددی به رشته تحریر درآمده که عمدتاً به تأثیرپذیری این طرح ها از عوامل بیرونی همچون شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ارزیابی میزان تحقق پذیری آن ها تحت تأثیر آن ها پرداخته است. آنچه در این پژوهش که با روش تحلیلی_توصیفی و در مقیاس یکی از مناطق پانزده گانه شهر اصفهان انجام گرفت، بررسی تأثیر دو عامل کالبدی بافت مسکونی یعنی الگوی قطعه بندی و الگوی شبکه معابر بر نظام ارتفاعات مصوب محدوده منطقه 4 و با هدف ارزیابی میزان تحقق پذیری ارتفاع و تراکم پیش بینی شده در آخرین طرح توسعه شهری آن منطقه یعنی طرح بازنگری طرح تفصیلی ابلاغی سال 1393 بود. طبق آمار و نقشه ارتفاعات حاصله از این پژوهش، نظام ارتفاعات تحقق پذیر در منطقه 4 با نظام ارتفاعات مصوب آن دارای مغایرت اساسی بوده و همچنین 24 درصد تراکم پیش بینی شده در افق طرح، محقق نخواهد شد. [1]. آمارنامه سال 91 شهر اصفهان

امروزه طراحی شهری به صورت کاملا عملیاتی در فرآیند تهیه طرح های توسعه شهری کشورهای مختلف به کار گرفته می شود. اما در ایران، هنوز جایگاه مناسبی در فرآیند تهیه این طرح ها پیدا نکرده است. پژوهش حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که طراحی شهری در فرآیند تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری (با مطالعه نمونه موردی طرح بازنگری طرح تفصیلی و ضوابط و مقررات شهر اصفهان)، چه جایگاهی دارد؟ و با استفاده از روش تحقیق تحلیل محتوا، عناصر و مطالب مورد نظر از طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان و دفترچه ضوابط و مقررات شهرسازی و ساختمانی شهر اصفهان، گردآوری و طبقه بندی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. این عناصر شامل ابعاد طراحی شهری و زیرمجموعه های هر یک از آن ها می باشد که با استفاده از روش تحلیل محتوا، اقدام به بررسی میزان استفاده از این عناصر در طرح بازنگری طرح تفصیلی و ضوابط و مقررات شهر اصفهان می شود. نتیجه تحقیق در سه دسته فرآیند، ابعاد و فرآورده طراحی شهری شامل موارد ذیل می باشد: فرآیند طراحی شهری پیشنهادی: راهبردی – ارتباطی ابعاد طراحی شهری: عدم پوشش مناسب ابعاد طراحی شهری و به ویژه ابعاد اجتماعی و ادراکی در طرح بازنگری طرح تفصیلی فرآورده طراحی شهری: تمامی اسناد هدایت در قالب دفترچه ضوابط و مقررات شهرسازی و ساختمانی گردآوری شده که از نظر ساختاری منطبق با اصول اسناد هدایت طراحی شهری نمی باشند. فقدان دو سند مهم دستورکار توسعه و ساخت و ساز و طرح جامع سه بعدی نیز از ایرادات وارد بر آن است.