فاصله انتظارات حسابرسی

در حال حاضر فاصله انتظاراتی در حسابرسی، عمده ترین و مهم ترین چالش این حرفه تلقی می شود. اگرچه حرفه حسابرسی همواره تلاش های متعددی برای کاهش این فاصله داشته است، ولی شواهد حاصل از پژوهش های اخیر نشان می دهند که این فاصله همچنان به قوت خود باقیست. تداوم این امر می تواند موجب کاهش نقش، اهمیت و جایگاه حرفه حسابرسی و ایجاد بحران ها و مشکلات حقوقی و معنوی برای آن شود. در این پژوهش، به ارزیابی تأثیر میزان صراحت زبان در گزارش حسابرس در کاهش فاصله انتظارات حسابرسی پرداخته شده است. گزارش حسابرسی اساسی ترین وسیله ارتباط حسابرسان با مخاطبان بوده، به همین دلیل دانش حسابرسی نیز توجه زیادی به آن داشته است. در تعریف صراحت زبان در گزارش حسابرسی، از آخرین یافته های علوم زبان شناسی و روان شناسی و حرفه حسابرسی استفاده شده است. روش پژوهش مورد استفاده نیز به صورت طرح آزمایش تجربی بوده و با استفاده از نرم افزار ویژه طراحی شده مبتنی بر وب اجرا شده است. نتایج حاصله به صورت قوی، از تأثیر افزایش میزان صراحت در گزارش حسابرسی در کاهش فاصله انتظارات حسابرسی حمایت کرده و به نظر می رسد که در محیط های واقعی نیز می توان با پیروی و تأکید بر این رویکرد اقدام به کاهش این فاصله کرد. اگرچه حرفه حسابرسی نیز در سال های اخیر به این امر توجه کرده است، ولی به نظر می رسد که تلاش های آن چندان مؤثر و کافی نبوده و رویکردهای ارائه شده در این پژوهش، می تواند کمک شایانی به این حرفه کند.

اعتماد و اطمینان ذی نفعان، سهامداران و سرمایه گذاران می تواند از طریق برآورده کردن انتظارات مورد نظر آنها و پر کردن فاصله انتظارات حسابرسی به عنوان ابزاری مهم برای حفظ اعتماد سهامداران باشد، و استقلال حسابرس به عنوان سنگ بنایی در حرفه حسابرسی تلقی می شود، زیرا فرض بر این است که پایه اعتماد عمومی است. در این پژوهش به بررسی تاثیرفاصله انتظارات حسابرسی بر میزان اعتماد سهامداران با نقش تعدیل کنندگی شورای گزارشگری مالی در سازمان امور مالیاتی و جامعه حسابداران رسمی ایران پرداخته شده است. این پژوهش، بر حسب هدف کاربردی، نوع داده ها کمی و نحوه اجراء توصیفی از نوع همبستگی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حسابرسان سازمان مالیاتی و حسابرسان جامعه حسابداران رسمی است؛ که 379 نفر به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش، از روش های مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار PlS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، استقلال ادراک شده حسابرس و سطح ارتباطات بهبود یافته حسابرس بر اعتماد سهامداران و کاهش انتطارات حسابرس رابطه معناداری وجود دارد. همچنین، نقش تعدیل کنندگی شورای گزارشگری مالی رابطه معنادار و مثبت بین فاصله انتظارات حسایرس و میزان اعتماد سهامداران و استقلال ادراک شده حسابرس و سطح ارتباطات بهبود یافته حسابرس وجود دارد. همجنین نتایج پژوهش نشان می دهد، که رابطه معنادار و مثبت بین فاصله انتظارات حسابرس و میزان اعتماد سهامداران وجود دارد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین فاصله انتظارات حسابرسی و خوانایی گزارش حسابرس می باشد. روش انجام این پژوهش توصیفی–همبستگی بوده و بر اساس اطلاعات منتشره از سوی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در بازه زمانی سال های 1392 تا 1398 با نمونه انتخابی شامل 128 شرکت (816 مشاهده) انجام پذیرفته است. روش مورد استفاده برای آزمون فرضیه ها رگرسیون خطی با استفاده از داده های پانلی می باشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش حاکی از آن است که بین فاصله انتطارات حسابرسی با خوانایی گزارش حسابرس بر اساس شاخص طول متن رابطه منفی و معناداری وجود دارد. اما بین فاصله انتظارات کلی حسابرسی با خوانایی گزارش حسابرس بر اساس شاخص فوگ با خوانایی گزارش حسابرس و بین فاصله انتظارات غیر منقطی با خوانایی گزارش حسابرس بر اساس شاخص فلش رابطه معناداری مشاهده نشده است. اما بین فاصله انتظارت غیر منطقی با خوانایی گزارش حسابرس طبق شاخص فوگ و بین فاصله انتظارات کلی حسابرسی با خوانایی گزارش حسابرس بر اساس شاخص فلش رابطه منفی و معناداری مشاهده شده است. از آنجا که پژوهش حاضر در بازار مالی نوظهوری همچون ایران که بازار حسابرسی به شدت رقابتی دارد، مورد بررسی قرار گرفته تا مشخص گردد که رابطه بین فاصله انتظارات کلی و غیر منطقی حسابرسی با خوانایی گزارش حسابرس به چه صورتی است، می تواند مطالب مفیدی را در این زمنیه برای خوانندگان به ارمغان آورد.