دموکراسی شورایی

در این مقاله به معرفی و ارزیابی کتاب می توان دموکراسی را نجات داد؟ مشارکت، شورا و جنبش های اجتماعی نوشته دوناتلا دلاپرتا می پردازیم. پرسش اصلی دلاپرتا در این کتاب این است که «آیا می توان دموکراسی را نجات داد؟» و پاسخ او «فراتر رفتن از مدل لیبرال و بسط دادن بازتاب آن بر مشارکت و تامل در نهادهای داخلی و خارجی» از طریق جنبش های اجتماعی است. کتاب دلاپرتا در واقع دو کتاب در یک کتاب است که بخش نخست آن به بحث هنجاری درباب تحول مفهوم دموکراسی از لیبرال تا شورایی در دو سده گذشته می پردازد. بخش دوم آن، پراکتیس دموکراسی توسط جنبش های اجتماعی در جهان معاصر باتوجه به تحول فناوری های ارتباطی مانند اینترنت و شبکه های اجتماعی می باشد که تلاش دارد از دموکراسی نمایندگی به دموکراسی مستقیم گذار کند. این کتاب بحثی در حوزه مباحث چپ جدید و دموکراسی رادیکال است که به دنبال گذار از دموکراسی نمایندگی به دموکراسی شورایی از طریق جنبش های اجتماعی است. جنبش هایی که از نظر دلاپرتا برخلاف گذشته دیگر کارگری نیستند، شامل طیف های گوناگون می شوند و با استفاده از رسانه های ارتباطی جدید توانی بالا برای بسیج دارند.

در طی چند دهه اخیر رویه های دموکراتیک به عنوان هسته اصلی بیشتر شیوه های برنامه ریزی شهری مطرح بوده است. در این رابطه پژوهش پیش رو به شیوه ای توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش فراتحلیل به بازخوانی رویه های دموکراتیک در بطن نظریه های برنامه ریزی و دموکراسی پرداخته و نحوه برهمکنش پاردایمی بین آنها را مورد کنکاش قرار داده است. مسئله اصلی تکوین عمل برنامه ریزی مبتنی بر خواست عموم و عجین با ماهیت دموکراتیک آن می باشد که نتایج این پژوهش نشان می دهد با گذار به دوران پسامدرن چشم انداز برنامه ریزی در همسوی با رویه های دموکراتیک با سوژه های همچون خواست عمومی، وفاق، تکثر گرایی، عدم قطعیت و عرصه های مجادله ای پیوند خورده است. بر همین اساس نظریه برنامه ریزی در چرخش پارادایمی خود به سمت برنامه ریزی مجادله ای (اگونیسم) به عنوان یک سازوکار پاسخگویی دموکراتیک و با پشتوانه فکری دموکراسی مجادله ای گرایش پیدا نموده است. لذا این پژوهش سعی در شناخت و بسترسازی ظهور تئوری های نوین دموکراتیک و بویژه تئوری اگونیسم در ایران داشته و به تبع آن پایه گذاری گفتمان های اجتماعی در جهت تبدیل ستیزه گری به مجادله، تبدیل دشمن به مخالف و خشونت به رقابت.