تغییرات نگرشی

روند رو به افزایش سن ازدواج یکی از ابعاد مهم تحولات اخیر ازدواج و خانواده در ایران بوده است. هماهنگ و توأم با روند تأخیر در سن ازدواج، نگرش های اجتماعی نسبت به سن مطلوب و ایده آل ازدواج نیز تغییراتی کرده است. مقاله ی حاضر، نگرش ها و ایده آل های اجتماعی مرتبط با سن مناسب ازدواج دختران و پسران و عوامل مؤثر بر آن را تحلیل و بررسی می کند. داده های تحقیق از طریق پیمایش در بین دو گ روه از زنان ازدواج کرده واقع در سنین 49-15 ساله (به تعداد 480 نفر) و دختران مجرد در سنین 29-18 ساله (به تعداد 240 نفر) در شهر یزد گردآوری شده است. به منظور تبیین تفاوت های نگرشی زنان در خصوص ایده آل های مربوط به زمان بندی ازدواج، نقش تعیین کننده عوامل مختلفی نظیر وضعیت تأهل، تحصیلات پاسخ گو، تحصیلات والدین، خودتحقق بخشی، نگرش به برابری جنسیتی، فردگرایی و... ارزیابی و تحلیل شده است. یافته های مطالعه نشان می دهد، میانگین دامنه ی سنی مطلوب ازدواج دختران و پسران از نظر زنان شهر یزد به ترتیب 22/5 و 27/5 سال است. همچنین متغیرهای تحصیلات پاسخ گو، تحصیلات والدین، خودتحقق بخشی، نگرش به برابری جنسیتی، فردگرایی و سرمایه ی فرهنگی رابطه ی مستقیم و معنادار و در مقابل، متغیر پای بندی به ارزش های دینی رابطه ی معکوس و معناداری با نگرش به حداقل و حداکثر سن مناسب ازدواج دختران دارند.

با توجه به جمعیت جوان کشور، سنجش نگرش مردم در زمینه مقبولیت نظام سیاسی مورد توجه جدی حاکمان می باشد.  برای سنجش میزان مقبولیت سیاسی در این تحقیق تلاش کردیم با استفاده از 4 پیمایش ملی انجام شده در دهه 1380 ، گویه هایی که می توانستند در سنجش این مفهوم  تاثیر گذار باشند استخراج و سپس با همسان سازی سنجه ها،  روند تغییرات نگرشی جوانان را در طول دهه 1380 مشخص کنیم. به این منظور، مفهوم مقبولیت سیاسی را به دو مقوله «توجیه پذیری» و «قانونی بودن»  تقسیم نموده و گویه هایی که معرف هر کدام از این مقوله ها بودند استخراج شدند  و در نهایت روند تغییرات نگرشی در زمینه مقبولیت سیاسی در دهه 1380 ترسیم شد. در این تحقیق از  تحلیل ثانویه داده های به دست آمده  ازپیمایشهای ملی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تغییرات مقبولیت سیاسی در دهه 1380 به طور کلی در وضعیت نسبتا مطلوبی بوده است. این روند در ابتدا تا اواسط دهه 1380 رو به رشد بوده اما از اواسط تا اواخر دهه مذکور رو به کاهش بوده است. در خاتمه مهمترین عوامل کاهش دهنده مشروعیت نظام در دهه مذکور توضیح داده شده است.

با توجه به جمعیت جوان کشور، سنجش نگرش و تحولات جوانان در زمینه گروه های مرجع مورد توجه جدی سیاستگذاران و تصمیم گیران نظام می باشد. گروه مرجع، یکی از مهم ترین منابع هویت بخشی به افراد و شکل دهی به ارزش ها و هنجارها و در نهایت رفتار آنان است. به تبع اهمیتی که گروه مرجع برای جهت دهی به رفتار و کردار اعضای یک گروه یا جامعه دارد، در صورتی که گروه مرجع فرد یا افرادی تغییر کند، ارزش ها و هنجارهایی مورد پذیرش آنان قرار می گیرد که با ارزش ها و هنجارهای مورد پذیرش گروه عضویتی او در تضاد و تخاصم قرار می گیرد و او را به رویارویی با گروه عضویتی می کشاند. برای بررسی روند تغییرات و تحولات صورت گرفته در این تحقیق، با استفاده از پیمایش های ملی انجام شده در طی سال های 1386 الی 1395، گویه هایی که می توانستند در بررسی این مفهوم تاثیرگذار باشند، استخراج و سپس با همسان سازی سنجه ها، روند تغییرات نگرشی جوانان در این بازه زمانی مشخص شده است. به این منظور، مفهوم گروه های مرجع به صورت موضوعی در مقولات مختلف تقسیم و گویه هایی که معرف هر کدام از این مقوله ها بودند، استخراج شدند و در نهایت روند تغییرات نگرشی جوانان در این زمینه ترسیم گردید. روش تحقیق، تحلیل ثانویه است که به مقایسه نتایج پژوهش های ملی –با جامعه آماری مشابه، شیوه نمونه گیری یکسان و دارای گویه های مشابه - می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که نسل جوان خود را در چهارچوب هنجارهای گذشتگان تعریف نمی کند و ارزش ها و نگرش هایشان در برخی از حوزه ها تغییر یافته است؛ با این حال خانواده برای جوانان نقش بنیادین و مهمی داشته و افراد موثر در الگوپذیری جوانان به طور عمده ای در محدوده اعضای خانواده به ویژه والدین قرار دارند.

بررسی روند تغییرات نگرشی و مطالبات سیاسی نسل سوم در حوزه مسائل سیاسی و اجتماعی برای سیاستمداران و سیاستگذاران سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این اهمیت به این دلیل است که با بررسی روند تغییرات نگرشی و مطالبات سیاسی نسل جوان می توان نسبت به برنامه ریزی دقیق در این زمینه اقدام نمود و از تبعات منفی روند تغییرات جلوگیری کرد. در این تحقیق تلاش شده با استفاده از سه پیمایش ملی و معتبر کشور روند تغییرات نگرشی نسل سوم انقلاب در زمینه مشارکت سیاسی، احساس امنیت و آزادی، اثربخشی سیاسی و احساس رضایت از زندگی مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها نشان می دهد که فرایند مشارکت در انتخابات در سال 1382 و 1394 در حد قابل قبولی بوده اما در سال 1389 متاثر از اتفاقات سال 1388 میزان تمایل به مشارکت سیاسی کاهش یافت احساس امنیت در سال های 1382 و 89 در حد قابل قبولی بوده اما در سال 1394 این متغییر کاهش یافت احساس اثر بخشی سیاسی در سال های 82 و 94 قابل قبول نیست اما در سال 94 در حد قابل قبولی ارزیابی می شود رضایت از زندگی در سال های 82 و 94 قابل قبول ارزیابی نمی شود اما این امر در سال 1389 مثبت ارزیابی می شود.