مسائل دنیای واقعی

یکی از اهداف سند برنامه درسی ملی ایران، توانایی دانش آموز در به کارگیری ریاضیات مدرسه ای در زندگی خارج از مدرسه و دنیای واقعی است. به همین دلیل کتاب درسی باید به نوعی تدوین و تألیف شود تا دانش آموزان با این نوع مسائل آشنا شده و همچنین، توانایی حل این نوع مسائل را بیاموزند. به عبارت دیگر، یکی از اهداف اساسی آموزش ریاضی، تربیت افرادی است که بتوانند به کمک سواد ریاضی خود با چالش های دنیای پیرامونش مواجه شوند و بر حل آن ها فائق آیند. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأکید کتاب درسی ریاضی نهم بر آموزش حل مسائل دنیای واقعی می باشد. برای انجام این پژوهش از شیوه تحلیل محتوا استفاده شده است. ابزار مورد استفاده، فرم های تحلیل محتوایی است که برای تعیین اعتبار آن از دیدگاه صاحب نظران و متخصصان آموزش ریاضی استفاده شده است. نتایج پژوهش، حاکی از تأکید اندک کتاب درسی ریاضی پایه نهم بر مسائل دنیای واقعی و همچنین توزیع ناهمگون مسائل مذکور در فصل های گوناگون کتاب است. نتایج این پژوهش می تواند در بازنگری و بهبود کتاب های درسی ریاضی، آموزش معلمان و بازنگری در روش های ارزشیابی با هدف ارتقاء سواد ریاضی دانش آموزان مورد استفاده دست اندرکاران قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر که به روش تحلیل محتوا انجام گرفته، ارزیابی مسائل کتب ریاضی دوره اول ابتدایی از منظر مؤلفه های سواد ریاضی به کمک مسائل با زمینه دنیای واقعی است. توانایی برقراری ارتباط میان دنیای واقعی و دنیای ریاضی یا همان سواد ریاضی، به کمک مسائل با زمینه دنیای واقعی یا همان مسائل زمینه مدار ارتقا می یابد که در این پژوهش بر اساس ترکیبی از چارچوب های مطرح شده در پژوهش ها بررسی شدند. جامعه آماری کتاب های ریاضی پایه های اول، دوم و سوم ابتدایی و حجم نمونه با جامعه برابر است. ابزار پژوهش چک لیست های تحلیل محتوایی است که روایی صوری و محتوایی آن به تأیید متخصصان و معلمان با تجربه رسیده است و پایایی آن نیز به وسیله فرمول هولستی تأیید شد. نتایج نشان داد به طور کلی، 71 / 26 درصد از مسائل مطرح شده در این سه کتاب درسی، زمینه مدار بوده و تعداد آن ها با افزایش پایه تحصیلی رشد می کند. مسائل کاربرد استاندارد با 71 / 24 درصد بیشترین نوع مسائل زمینه مدار مطرح شده در این کتب بوده است و از لحاظ سطح ارتباط با دنیای واقعی بیشتر به مسائل با زمینه جداشدنی شباهت دارند. هیچ مسئله مدل سازی (بالاترین سطح) و یا مسئله با زمینه غیر معقول (پایین ترین سطح) نیز در این کتب مطرح نشده است. پراکندگی مسائل این سه کتاب، از نظر تنوع زمینه و فرایندهای ریاضی نیز متنوع است و مسائل با موضوع زمینه شخصی و فرایند به کارگیری بیشترین تکرار را داشته اند. در نهایت، مسائل زمینه مدار این کتب درسی با استاندارد مطرح شده در مطالعات بین المللی سواد ریاضی مقایسه شده است، که در برخی موارد از تطابق مناسبی برخوردار بوده و در برخی موارد با این استاندارد ها فاصله دارد. نتایج این پژوهش می تواند متخصصان آموزشی را جهت ارزیابی کتب درسی و بهبود سطح سواد ریاضی دانش آموزان یاری کند.