مثل های زبان لکی

سرزمین ایران با فرهنگی غنی و دیرپای که حاصل پیوند فکری و پیوستگی فرهنگی قومیت های ایرانی با زبان های گوناگون است، همواره خاستگاه مثل های نغز و پُرمغز بوده و مثل های قوم لک، از کهن ترین و نژاده ترین مردمان ایرانی، مانند مثل های دیگر اقوام بر غنای فرهنگ عامه و ادب شفاهی ایران افزوده اند. اشتراک ساختاری، مفهومی و کاربردی مثل های ادب شفاهی در زبان لکی و فارسی نشانه داد و ستد فرهنگی این زبان هاست که نشان می دهد، زبان لکی و فارسی از دیرباز تعاملی دوطرفه داشته اند. این جُستار مثل های زبان لکی را با مثل های زبان فارسی بر پایه رابطه تأثیر و تأثر مکتب ادبیات تطبیقی فرانسه در ساحت های ساختاری، مفهومی و کاربردی با رویکردی توصیفی- تحلیلی کاویده و همانندی و ناهمانندی آن ها را تبیین کرده است. دستاورد پژوهش نشان می دهد که مثل های زبان لکی و فارسی بر اساس همانندی و ناهمانندی در ساحت های سه گانه در چهار دسته قابلیت دسته بندی دارند که عبارتند از 1. مثل هایی با ساختار، محتوا و کاربرد یکسان؛ 2. مثل هایی با محتوا و کاربردی یکسان و اندک تفاوتی در ساختار؛ 3. مثل هایی با محتوا و کاربردی یکسان و ساختاری کاملاً متفاوت و 4. مثل هایی که ساختار، مفهوم و کاربرد مشترکی با مثل های زبان فارسی ندارند.

فرهنگ عامه برخاسته از متن و ژرفای زندگی مردم و سرشار از مطالب ناگفته و نکات کلیدی، پیرامون حیات اقوام و ملت ها، در دوره های مختلف است. مثل ها از مبانی فرهنگ عامه اقوام و ملت هاست و دارای خصوصیات متعدد می باشد. ارائه و آموزش مفاهیم و موضوعات اخلاقی، تعلیمی و تربیتی مرتبط با زندگی افراد در راستای بهسازی آن، از اساسی ترین ویژگی های مثل ها محسوب می شود. پژوهش حاضر که شیوه ای توصیفی- تحلیلی دارد، با تکیه بر همین ویژگی امثال و با استفاده از منابع کتابخانه ای و داده های میدانی، انجام شده است. به همین منظور، در آن، مثل های مردم لک، از مردمان اصالت دار ایرانی، از نظر برخورداری از مفاهیم اخلاقی، تعلیمی و تربیتی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش، نشانگر نمود فراوان مفاهیم اخلاقی، تعلیمی و تربیتی در محتوای مثل های لکی است و بر اهمیت آن ها در نزد مردم لک تأکید دارد. نیز گواهی بر توجه بسیار این قوم ایرانی به نقش و کارکرد آموزندگی مثل ها و بهره گیری حداکثری از آن می باشد. مفاهیم و موضوعات اخلاقی، تعلیمی و تربیتی موجود در مثل های لکی، گسترده و در بر دارنده بخش های گوناگون زندگی همچون «معاش»، «معاشرت»، «تدبیر و ساماندهی امور»، «ازدواج»، «اعتقادات الهی»، «تجارت و شراکت»، «مسائل تربیتی»، «فضیلت های اخلاقی» و «رذیلت های اخلاقی»، است.