زنجیره تأمین کشاورزی

زنجیره تأمین گندم همواره یکی از با اهمیت ترین مباحث مدیریتی در زمان های مختلف بوده است. آنچه که زنجیره تأمین این محصول را متمایز می کند اهمیت عواملی همچون احتمال به مخاطره افتادن سلامت و کیفیت گندم و همچنین حجم بالای هدر رفت آن به ویژه در بخش ذخیره سازی است. برخی از پژوهشگران عقیده دارند که اینترنت اشیاء را می توان به عنوان یکی از بهترین راهکارهای موجود برای حل مسائل زنجیره تأمین کشاورزی در نظر گرفت. لذا، این پژوهش با هدف ارزیابی تأثیر بکارگیری اینترنت اشیاء در بخش ذخیره سازی زنجیره تامین گندم صورت گرفته است. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه از 54 شرکت خصوصی و دولتی فعال در حوزه ذخیره سازی گندم در استان خراسان رضوی در سال 1399 فراهم شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از روش تحلیل عاملی تائیدی، آزمون ویلکاکسون تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد بکارگیری اینترنت اشیاء در بخش ذخیره سازی زنجیره تأمین گندم می تواند پیامدهای مثبت متعددی در حوزه های اقتصادی، عملکردی و بازاریابی به همراه داشته باشد و روی کاهش هزینه ها، افزایش درآمد، حفظ کیفیت، بهبود نظارت و افزایش رضایت مشتریان تاثیر مثبت دارد. همچنین، یافته های این مطالعه نشان داد که افزایش درآمد با میانگین 52/3 مهمترین تاثیر بکارگیری اینترنت اشیاء محسوب می شود و پس از آن به ترتیب حفظ کیفیت گندم و رضایت مشتریان (06/3)، بهبود نظارت (71/2) و کاهش هزینه ها (70/2) در رتبه های بعدی قرار می گیرند.

هدف: با توجه به اهمیت و گسترش دنیای دیجیتال و کارایی روزافزون فنّاوری، این پژوهش به شناسایی شاخص های مؤثر فناوری بلاکچین در مدیریت دانش موجود در زنجیره تأمین محصولات زراعی کشاورزی پرداخته است. روش: این پژوهش ازنظر ماهیت کیفی، ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ شیوه گردآوری داده ها، توصیفی-پیمایشی است. متخصصان فناوری بلاکچین، اساتید دانشگاه در رشته بلاکچین و پژوهشگرانی که در حوزه استفاده از فناوری بلاکچین در کشاورزی مقاله علمی دارند، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. در مرحله اول تعداد 124 شاخص که قبلاً از مقالات علمی مرتبط به کمک روش فراترکیب جمع آوری و استخراج شده بود، در مصاحبه با گروه خبرگان تعداد 31 شاخص حذف یا ادغام شده و 93 شاخص باقی ماند. همچنین بخش های مدل مدیریت دانش نیومن و کنراد استخراج و با شاخص های بلاکچین مطابقت داده شد؛ و مورد تأیید خبرگان قرار گرفت. در مرحله بعد، از روش دلفی استفاده شد. تعداد خبرگان پنل دلفی 11 نفر بودند که در دو مرحله با این طرح همکاری کردند. یافته ها : ابتدا با استفاده از مقالات علمی مورد مطالعه، مشکلات فعلی موجود در زنجیره سنّتی استخراج و دسته بندی شد که شامل تعداد 58 شاخص از معایب و مشکلات زنجیره سنتی تأمین محصولات کشاورزی بود. از این تعداد، 14 مؤلفه مربوط به منشأ محصولات کشاورزی، 38 مؤلفه مربوط به توزیع محصولات کشاورزی و 6 مؤلفه به ایمنی و کیفیت مواد غذایی مربوط می شد. در مرحله پنل دلفی از بین 93 شاخص استخراج شده، 9 شاخص حذف شد و 86 شاخص مؤثر باقی ماند. شاخص های فناوری بلاکچین در مدل مدیریت دانش نیومن و کنراد شامل 15 مؤلفه مربوط به خلق دانش، 22 مؤلفه مربوط به نگهداری دانش، 12 مؤلفه مربوط به انتقال دانش و 37 مؤلفه مربوط به به کارگیری دانش است.  نتیجه گیری : طبق یافته های این پژوهش، زنجیره سنتی تأمین محصولات کشاورزی دارای مشکلات و معایب بسیاری است و در مقابل طبق مدل مدیریت دانش نیومن و کنراد، می توان اثبات کرد که زنجیره تأمین محصولات کشاورزی حاوی فناوری بلاکچین می تواند به دلیل امن و مطمئن بودنش یک بستر مناسب برای تولیدکنندگان، توزیع کنندگان، عمده فروشان، خرده فروشان و مشتریان به وجود بیاورد. این فناوری به دلیل داشتن مزایای بسیار می تواند تحولی عظیم در صنعت کشاورزی ایجاد کند. شناسایی و تحلیل مؤلفه ها و شاخص های فناوری بلاکچین در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی به درک عمیق تر ما در استفاده از این فناوری منجر می شود. به کمک این فناوری می توان دانش آشکار و نهان موجود در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی را سازمان دهی و بهره برداری کرد. بدین ترتیب، مراحل خلق، نگهداری، انتقال و به کارگیری دانش با ایمنی بیشتر و مفیدتر انجام خواهد شد.