نفوذ اندیشه ای

در میان مباحثی که در بستر علم سنجی مورد مطالعه قرار می گیرد، مقوله نفوذ علمی از جذّابیت خاصّی برخوردار است. پژوهش حاضر در نظر دارد مؤلفه های موجود در مدل نفوذ علمی و همچنین روابط حاکم بر این مؤلفه ها را بر روی پژوهش های حوزه آی متریکس مورد آزمون قرار دهد. این پژوهش با استفاده از روش کتاب سنجی و همچنین تحلیل شبکه های اجتماعی انجام شده است؛ و از آنجا که پژوهشگران به دنبال تعیین رابطه بین متغیرهای مدل می باشند، این تحقیق از نوع ""همبستگی"" به شمار می رود. جامعه پژوهش حاضر را مقاله های حوزه آی متریکس که در بازه زمانی 1978 تا 2014 چاپ شده اند و در وبگاه علوم نمایه شده اند، تشکیل می دهد که تعداد آن 5944 رکورد می باشد. برای محاسبه اغلب شاخص های مرتبط با متغیرهای نفوذ علمی از نرم افزارهای یو.سی.آی نت و بایب اکسل استفاده شده است؛ برخی شاخص ها نیز به صورت دستی و با استفاده از نرم افزار اکسل محاسبه شده اند. پس از محاسبه همه شاخص های مورد مطالعه در پژوهش، با استفاده از نرم افزار Smart PLS فرضیه های پژوهش بررسی و مدل مورد نظر تحت آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Smart PLS، مدل نفوذ علمی را تأیید می کند و حاکی از وجود رابطه معنی دار بین متغیرهای موجود در مدل است. به طوری که یافته ها نشان داد نفوذ اجتماعی تأثیر معنادار و مثبتی بر نفوذ اندیشه ای و نفوذ انتشارات دارد. همچنین نفوذ انتشارات بر نفوذ اندیشه ای تأثیر مثبت و معناداری دارد. چنان چه مدل نفوذ علمی در برخی از حوزه های دیگر نیز مورد بررسی و آزمون قرار گیرد و نتیجه مثبتی در پی داشته باشد، می توان امیدوار بود که از متغیرهای ترکیبی موجود در مدل به عنوان معیاری برای برآورد نفوذ علمی پژوهشگران و در نتیجه تصمیم گیری های مربوط به مقاصدی همچون ارتقاء، استخدام، و مانند آن استفاده نمود.

هدف: در این پژوهش بر آنیم تا تأثیرگذارترین پژوهشگران حوزه آی متریکس، با استفاده از شاخص های نفوذ اندیشه ای و اجتماعی شناسایی شوند. با این هدف از شاخص های منتخب خانواده اچ (شاخص اچ، شاخص جی، و شاخص اچ. سی) برای تعیین نفوذ اندیشه ای پژوهشگران از مرکزیت های هم تألیفی (مرکزیت رتبه، مرکزیت بینابینی، و مرکزیت نزدیکی) استفاده شده است. روش: پژوهش حاضر با استفاده از روش کتاب سنجی و همچنین رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی انجام گرفته است. جامعه پژوهش حاضر را تمامی مقاله های حوزه آی متریکس تشکیل می دهد که در بازه زمانی 1978 تا 2014 در وبگاه علوم نمایه شده اند و تعداد آنها 5944 رکورد است. برای محاسبه شاخص های مرکزیت و شاخص اچ از نرم افزارهای یو. سی. آی نت و بایب اکسل استفاده شده است؛ شاخص جی و شاخص اچ. سی نیز به صورت دستی و با فرمول نوبسی در نرم افزار اکسل محاسبه شده اند. پس از محاسبه همه شاخص های کاربردی در پژوهش، با استفاده از بسته های نرم افزاری اس. پی. اس. اس و لیزرل به پرسش های همبستگی پاسخ داده شده است. یافته ها: بررسی رابطه بین نمره های مرکزیت (نفوذ اجتماعی) و کارایی، حاکی از آن بود که بین سه نوع مرکزیت رتبه، بینابینی، و نزدیکی از یک طرف و کارایی از طرف دیگر، همبستگی مثبتی وجود دارد. نتایج مربوط به همبستگی میان شاخص های نفوذ اجتماعی و شاخص های نفوذ اندیشه ای، حاکی از وجود همبستگی مثبت بین این دو نوع نفوذ بود. به طور کلی و با توجه به پرونده های انفرادیِ ایجاد شده بر مبنای جمیع شاخص های اندیشه ای و اجتماعی که بر اساس مجموعه نمرات حاصل از شش شاخص اچ، اچ. جی، اچ. سی، مرکزیت رتبه، بینابینی، و نزدیکی محاسبه شد، به نظر می رسد «لیدسدورف» و «کوشا» به ترتیب تأثیرگذارترین پژوهشگران حوزه آی متریکس در سطح جهان و ایران هستند. اصالت: با توجه به یافته های حاصل از این پژوهش، به نظر می رسد که استفاده از شاخص های ترکیبی در حد متعادل، بینش به نسبت عادلانه و واضح تری درباره وضعیت و تأثیرگذاری پژوهشگران در یک حوزه علمی خاص به وجود می آورد. پس می توان برای هر یک از پژوهشگران پرونده ای انفرادی ایجاد کرد، به طوری که از نتایج به دست آمده، برای تصمیم گیری های مهمی نظیر کمیته های ترفیع و ارتقا، استخدام، اعطای درجه های پژوهشی و سایر موارد مشابه استفاده شود.