تمسک نامه

هدف: ذمّه نامه سندی است حاکی از تعهد مدیون به پرداخت وجه نقد یا پرداخت جنس یا تعهد به فعلی معین. ذمّه نامه ها جزو اسناد شرعی و مردمی اند و در دوره قاجار در همه سطوح زندگی مردم استفاده می شده اند و درعین سادگی، ساختاری خاص داشته اند. این مقاله نتیجه بررسی ساختارهای شکل  و محتوای  آنها را گزارش می کند. روش/ رویکرد پژوهش:   داده ها از  50  ذمّه نامه که در آرشیو  ملی ایران نگهداری می شود  و منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. یافته ها و نتیجه گیری: ذمّه نامه ها اسنادی ساده اند که ساختار   و محتوای آن ها در سراسر دوران قاجار، تغییر  مهمی نکرد. از لحاظ ساختار،  ذمه نامه ها دو بخش شامل متن و حاشیه  با اجزای مربوطه دارند. محتوای ذمه نامه ها از  نام و شهرت طرفین عقد، مقدار بدهی، زمان تسویه حساب، نحوه پرداخت، شروط ضمن عقد و... تشکیل می شود. با ورود صنعت چاپ و با آغاز حکومت پهلوی، این اسناد به ویژه ازنظر ساختار ظاهری تفاوت هایی چشمگیر با ذمّه نامه های دوران قاجار پیدا کردند.