سیر تاریخی کاربرد خط اویغوری در نسخه های خطی ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۱
۱۰۹-۱۳۴
حوزه های تخصصی:
پس از حمله ی مغول به ایران، عناصر تازه ای از فرهنگ اقوام مهاجم وارد فرهنگ ایران شد. خط اویغوری، که با آن زبان مغولی و سپس ترکی شرقی کتابت می شد، در سده های هشتم و نهم هجری قمری در کتاب آرایی ایرانی نیز وارد شد و نسخه ها یی نفیس در هرات، شیراز، گیلان و احتمالاً یزد با آن کتابت شد. تاکنون بعضی بررسی ها روی سکه ها و اسنادی که به این خط نوشته شده بوده اند صورت گرفته، اما درباره ی کتابت اویغوری و شناخت نسخه های ایرانی که به این خط کتابت شده اند پژوهشی انجام نگرفته است. این نوشتار مطالعه ای تاریخی و نسخه شناختی برای شناخت کاربرد خط اویغوری در نسخه های خطی ایرانی است. نگارنده در این مقاله در پی آن است تا روشن کند چند نسخه به این خط تاکنون در حوزه ی فرهنگ ایرانی باقی مانده است. همچنین دامنه ی تاریخ و ارتباط این نسخه ها از نظر هنری چگونه است؟ در این پژوهش ضمن معرفی بعضی از نسخه های ناشناخته به خط اویغوری، تلاش می شود ویژگی های هنری این نسخه ها بیان شود. خط اویغوری در نسخه های شناخته شده متأثر از الفبای عربی و فارسی، و بیشتر شبیه نسخ است و پس از سده ی نهم دیگر برای کتابت استفاده نشد.