فراشناخت

پژوهش حاضر باهدف ارزیابی شایستگی های فراشناختی دانشجویان رشته های علوم رفتاری دانشگاه تهران انجام شده است. روش پژوهش با توجه به هدف کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دانشجویان دانشکده های پردیس علوم رفتاری دانشگاه تهران به تعداد 12535 نفر است و تعداد 384 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته شایستگی های فراشناختی دانشجویان بوده است. برای روایی ابزار از تحلیل عاملی تائیدی استفاده شده است و مقدار جذر میانگین مجذورات خطای تقریب برابر با 059/0 محاسبه شده است و نیز برای پایایی ابزار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است و آلفای به دست آمده برای کل مقیاس شایستگی های فراشناختی 9/0 است. این پژوهش نشان داد متغیر شایستگی های فراشناختی دانشجویان شامل دو مؤلفه اصلی دانش فراشناختی و مهارت های فراشناختی است و هرکدام از مؤلفه ها نیز به زیر مؤلفه هایی تقسیم می شوند که برای دانش فراشناختی عبارت اند از: دانش مربوط به خود یادگیرنده یا دانش اخباری، دانش مربوط به موضوع یادگیری یا دانش رویه ای، دانش مربوط به راهبردهای یادگیری یا دانش شرطی، و برای مهارت های فراشناختی شامل: برنامه ریزی، ارزشیابی و نظارت و نیز نظم دهی است. همچنین نتایج به دست آمده حاکی از آن است که وضعیت مؤلفه دانش فراشناختی و زیر مؤلفه های: دانش مربوط به خود یادگیرنده یا دانش اخباری و دانش مربوط به موضوع یادگیری یا دانش رویه ای، دانش مربوط به خود یادگیرنده یا دانش شرطی، و همچنین مؤلفه مهارت های فراشناختی و زیر مؤلفه های: برنامه ریزی و نظارت و ارزشیابی، در سطح متوسط قرار دارد. ولی زیر مؤلفه نظم دهی در سطح زیر متوسط است و درنهایت در ارزیابی کلی نتایج نشان داد وضعیت شایستگی های فراشناختی دانشجویان در سطح متوسط است.

هدف: هدف این پژوهش بررسی رابطه ی بین فراشناخت با بهزیستی روانشناختی و انگیزه پیشرفت دانش آموزان دوره دوم متوسطه ناحیه ی دو شهر خرم آباد انجام شد. روش تحقیق: نمونه پژوهش شامل 1294 نفر دانش آموزان دوره دوم متوسطه ناحیه ی دو شهر خرم آباد در سال تحصیلی 1399-1398 می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های آگاهی فراشناخت، بهزیستی روانشناختی و انگیزه پیشرفت تحصیلی استفاده گردید، ضریب پایایی پرسشنامه ها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 881/0، 934/0و867/0 محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه گام به گام استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد، بین فراشناخت، دانش شناختی و تنظیم فراشناختی با انگیزه پیشرفت، بهزیستی روانشناختی دانش آموزان دوره دوم متوسطه ناحیه ی دو شهرستان خرم آباد رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد ابعاد دانش شناختی و تنظیم فراشناختی توانایی پیش بینی بهزیستی روانشناختی و انگیزه پیشرفت دانش آموزان دوره ی دوم متوسطه ناحیه ی دو شهرستان خرم آباد را دارند.

زمینه: در دهه های اخیر معرفت شناسی شخصی یا ماهیت دانش بشری با مفاهیمی مانند فراشناخت و نظریه ذهن که معتقد است مردم بر اساس باورهای ذهنی و نیّات درونی، افکار، احساسات و باورهای خود، رفتار دیگران را تفسیر می کنند، توسط روانشناسان مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است. امّا در زمینه درک کودکان از ماهیت دانش و دانستن و تأثیر فراشناخت و نظریه ذهن بر معرفت شناسی آنان شکاف تحقیقاتی وجود دارد. هدف: هدف از این مطالعه بررسی تأثیر فراشناخت بر معرفت شناسی شخصی و نقش میانجی گر نظریه ذهن یا همان بررسی نیّات درونی و درک علّت رفتار، ذهن، تفکر، باور و دانستن در دانش آموزان پایه های سوم تا ششم ابتدایی است. روش: این مطالعه بر اساس هدف، بنیادی و ازنظر نحوه جمع آوری داده ها در حوزه مطالعات توصیفی از نوع همبستگی قرار دارد. نمونه مورد بررسی 303 (101 پسر و 202 دختر) دانش آموز دوره ابتدایی در پایه های سوم تا ششم شهر خرم آباد بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند و به پرسش نامه مهارت های فراشناختی (اسپرلینگ و همکاران، 2001)؛ آزمون نظریه ذهن استرینمن (1994) و پرسشنامه معرفت شناسی شخصی کودکان (تنها و همکاران، 1396) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش مدل معادلات ساختاری تجزیه وتحلیل شد. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، مدل پیشنهادی از برازش مناسب با داده ها برخوردار بود. بر این اساس، مسیر مستقیم فراشناخت بر نظریه ذهن و معرفت شناسی شخصی معنی دار بود (0/01 P<)، همچنین، مسیر مستقیم نظریه ذهن بر معرفت شناسی شخصی معنی دار بود (01/0 P<). اثر غیرمستقیم فراشناخت بر معرفت شناسی شخصی از طریق نظریه ذهن نیز معنی دار بود (0/01P<). نتیجه گیری: فراشناخت، نظریه ذهن و معرفت شناسی شخصی دارای نقاط تلاقی تئوریکی هستند، امّا لزوم پرداختن به مطالعات میدانی بیشتر ضمن روشن تر کردن ابعاد بیشتری از این ارتباط، می تواند در محیط های آموزشی دارای کاربردهای عملی تر باشد. شماره ی مقاله: ۱۱