سازمان دهی فضا

  تعادل در نظام توزیع فضایی خدمات یکی از مهم ترین مسائلی است که در سالیان اخیر توجه جغرافی دانان و برنامه ریزان را به خود جلب نموده است. در این میان خدمات آموزشی به عنوان یکی از شاخص های توسعه انسانی بعضاً با رشد جمعیت در سکونت گاه های روستایی هماهنگ و منطبق نبوده و از تفرق مکانی- فضایی متناسبی برخوردار نمی باشد. لذا این پژوهش که با هدف مکان گزینی و ساماندهی بهینه توزیع خدمات آموزشی در 13 روستای واقع در شهرستان شاهین شهر و میمه از توابع استان اصفهان، به روش کتابخانه ای (بهره گیری از منابع، تحقیقات مرتبط و پایگاه های اینترنتی) در دو مرحله زیر انجام شده است. در نخستین مرحله معیارهای مؤثر در مکان یابی مراکز آموزشی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) توسط کارشناسان بر اساس اهمیت آن ها وزن دهی شد و سپس با فازی سازی و تلفیق لایه ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پهنه مذکور جهت احداث مراکز آموزشی طبقه بندی گردید. در دومین مرحله از پژوهش پس از تعیین شاخص مرکزیت در خدمات آموزشی (ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان) به منظور تعیین ضریب هم بستگی بین دو پارامتر جمعیت و خدمات آموزشی، از مدل (رتبه- اندازه) استفاده شد. در ادامه تحقیق با لحاظ عوامل و مقتضیات مکانی- فضایی اقدام به پیش بینی جمعیت و آینده نگری در تخصیص و توزیع خدمات آموزشی به تفکیک نقاط روستایی مستقر در شهرستان شاهین شهر و میمه گردید. سرانجام نیز بر اساس یافته های پژوهش تأسیس یا توسعه فضاهای آموزشی برای افق 1405 خورشیدی پیشنهاد گردید.

ساماندهی فضا و به ویژه فضای جغرافیایی یکی از موضوعات اصلی رشته ی جغرافیایی سیاسی به شمار می رود. سازمان فضایی یعنی روابط بین انسان، فضا و فعالیت های انسان در فضا که به چگونگی پراکنش، توزیع و جهت فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و کنش متقابل آن ها مربوط است. هدف اصلی این مقاله برنامه ریزی و سازمان دهی سیاسی، امنیتی و اقتصادی فضا در منطقه خلیج فارس و جزیره قشم است. سؤال اصلی مقاله این است که چگونگی پراکنش، توزیع و جهت فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و کنش متقابل آن ها در منطقه خلیج فارس به ویژه در قشم چگونه است؟ سازمان دهی مناسب کار و انسان در گستره سرزمین غایت اصلی تمام برنامه ریزی ها در سطوح مختلف است. اگرچه در سطح خرد مکان یابی جهت حداکثر نمودن سود کار و در واقع جانمایی بهتر فعالیت ها پیامد فضایی این نوع برنامه ریزی است ولی این جانمایی در راستای هدف بالاتر یعنی چیدمان منطقی فعالیت ها در پهنه سرزمین ایفای نقش می کند. به عبارت دیگر پروسه ساماندهی فضای جغرافیایی از سطح آمایش ملی شروع و با تدوین برنامه های میان مدت توسعه ای و برنامه ریزی کلان اقتصادی به سطح برنامه ریزی خرد منتهی می شود. تحقیق حاضر کیفی است که در آن سعی شده است با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات پژوهشی و نیز سایر منابع علمی به برنامه ریزی و سازمان دهی سیاسی، امنیتی و اقتصادی فضا در منطقه خلیج فارس مطالعه ی موردی جزیره قشم پرداخته شود.