حرف واو

برای هر حرف در زبان مبدأ، چند معادل در زبان مقصد با نقش ها و ترجمه های متفاوت وجود دارد. از این رو انتخاب معادل برای آن حرف و نقشی که آن حرف، از میان انواع نقش هایی که به ذهن خواننده می آید ، ایفا می کند یکی از مشکلاتی است کهنو آموزان زبان عربی با آن روبه رو هستند.  حرف واو از پرکاربردترین و گسترده ترین حروف در زبان عربی است. این حرف جزء هم حروف عامل و هم حروف غیر عامل می باشد، و هم بر سر فعل و هم بر سر اسم در می آید و نقش ها و اعراب های متفاوتی به کلمه بعد از خود می دهد، و معنای جدیدی را در ورای ارتباط بین کلمات مستقل ایجاد می کند. ویژگی واو ایجاد نسبت میان معانی مختلف و ارتباط بین مفاهیمی است که گاه هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند. در ساده ترین معنایش حرف واو همان حرف عطف است که بین دو حالت قرار می گیرد تا آن ها را به یک شکل و تحت یک حکم و یک اعراب درآورد. اما از آنجا که این حرف در اشکال و معانی مختلف به کار می رود، بر آن شدیم تا در این مقاله انواع واو را بررسی کنیم و سپس به تقسیم بندی و آموزش آن بپردازیم. در این پژوهش قرآن مجید را محور اصلی اعراب و عرصه تمرین قرار داده ایم. امیدواریم نتایج این پژوهش بتواند به مؤلفان کتاب های درسی قرآن و عربی در دسته بندی منظم و منطقی آموزش معانی حرف «واو» و انواع آن، احتراز از به کارگیری نابه جای آن و استعمال دقیق آن کمک کند. همچنین در این مقاله معلمان با تفاوت استعمال حروف در متون آموزشی آشنا می شوند که به ایشان در آموزش آسان و روان قواعد به دانش آموزان کمک کند.

دستور زبان های عربی و فارسی دری، کاربردهای ویژه ای دارد و خصوصیات مختص به خود را داراست. علم نحو در میان زبان های عربی و فارسی دری نیز کاربردهای ویژه ای دارد و خصوصیات مختص به خود را دارا است. نحو یک اصطلاح قدیمی است که با قواعد دستوری زبان از آغاز سخن گویی و دستورنگاری زبان ها با هم ارتباط تنگاتنگی داشته است. حرف «و» در نثر و شعر قابل درک است. هرگاه به کلمات یا جملات عربی و فارسی، از دید دستوری نگاه شود، ارزش بررسی آن توسط علم صرف و علم نحو مشخص می شود. حرف واو یکی از حروف مشترک در میان هر دو زبان است که در ترکیب جملات از دیدگاه دستوری نقش آفرینی می کند. این نقش آفرینی در دستور باعث زیبایی کلام و متین بودن آن می گردد. میان واو در دستور زبان عربی و زبان فارسی دری شباهت ها و تفاوت هایی وجود دارد. از آنجا که علم نحو یکی از علوم اساسی در هر دو زبان است و گونه های مختلف و کاربرد وسیع در دو زبان فارسی دری و زبان عربی دارد، در این پژوهش بر آن شدیم تا با استفاده از کتب معتبر در این زمینه به بررسی انواع واو و کاربرد آن در دو زبان فارسی دری و عربی بپردازیم.

ترکیب (واو+ لام تعلیل+ فعل مضارع) از ترکیب های پرکاربرد در آیات قرآن کریم است. یکی از نمونه های قرآنی که ترکیب مذکور در آن استعمال شده، آیه 75 سوره انعام است که مفسران چهار دیدگاه عاطفه، استینافیه، اعتراضیه و زائده را درباره ماهیت واو، در ترکیب این آیه بیان کرده اند. اختلاف دیدگاه ها صرفا در جایی متصور است که فعلی متصل به ما قبل واو نباشد؛ زیرا در صورت وجود فعل، بر عاطفه بودن واو اجماع وجود دارد. این پژوهش به منظور نقد ادبی دیدگاه های عاطفه، استینافیه، اعتراضیه در باره واو آیه 75 سوره انعام سامان یافته و باور دارد ریشه تعدد دیدگاه ها، کم توجهی یا بی توجهی به قواعد مسلم نحوی- بلاغی مؤثر در تفسیر آیات مانند مرجوح بودن تقدیر و مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب است. هدف از نگارش این تحقیق، تبیین دقیق مراد استعمالی خداوند براساس اصول محاوره عقلایی، بیان ترکیب صحیح نحوی بر اساس این اصول و رسیدن به تفسیری صحیح ازآیه است. این مقاله از روش تحلیلی – توصیفی بهره می برد. حاصل پژوهش اینکه، الف: هر سه دیدگاه به قاعده مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب و قاعده مرجوح بودن تقدیر توجهی ندارند. ب: شرط جمله مستانفه انقطاع لفظی یا معنایی از جمله ماقبل است درحالی که این شرط در دیدگاه استینافیه ملحوظ نیست. ج: جمله معترضه میان دو شیء متلازمی واقع می شود که شأن آنها عدم انفصال توسط اجنبی است که مورد توجه دیدگاه اعتراضیه نیست. د: دیدگاه مختار در میان اقوال چهارگانه، دیدگاه زائده بودن است چرا که خالی از ایرادات مذکور است.