استعاره متعارف

پژوهش حاضر، با استفاده از روش پتانسیل های وابسته به رویداد (ای.آر.پی)، به بررسی چگونگی پردازش زبان لفظی و استعاری در زبان فارسی و نقش نگاشت مفهومی در فرایند این پردازش پرداخته است. پیش بینی نگارندگان این است که درک جمله های لفظی و جمله های استعاری متعارف همزمان روی می دهد. درک جمله های استعاری بدیع نسبت به جمله های استعاری متعارف کندتر انجام می گیرد. همچنین، پیش بینی شد، نگاشت مفهومی در استعاره های متعارف و استعاره های بدیع به شیوه ای متفاوت روی می دهد. چهارصد جمله لفظی، استعاری متعارف، استعاری بدیع و بی معنی (هر وضعیت صد جمله) با استفاده از نرم افزار سایکوپای طراحی شد و روی صفحه رایانه نمایش داده شد. امواج مغزی 22 آزمودنی به هنگام خواندن این جمله ها، با استفاده از دستگاه ثبت ای. ای. جی ثبت گردید. اطلاعات مربوط به دامنه میانگین مولفه N400، با استفاده از نرم افزارهای ای. ای. جی لب  و ای. آر. پی لب استخراج شد. داده ها، با استفاده از روش اندازه گیری تکراری (آنوا) و مقایسه دوسویه در نرم افزار اس.پی.اس.اس تحلیل گردید. یافته های مربوط به روش پتانسیل وابسته به رویداد نشان داد که جمله های لفظی و استعاری متعارفپردازش یکسانی دارند. استعاره های متعارف سریع تراز استعاره های بدیع پردازش می شوند. نگاشت مفهومی در درک استعاره های بدیع به وسیله فرایند قیاس روی می دهد، اما در درک استعاره های متعارف از طریق فرایند مقوله بندی روی می دهد.

گذر از زبان استعاری و رسیدن به زبان تحت اللفظی، مستلزم پیمودن مسیری از ابهام تا شفاف سازی معنا است. این مسیر، از عبارات به ظاهر غیرمرتبط ازنظر معنایی آغاز می شود و با گذر از حوزه استعاره های نامتعارف و تبدیل این عناصر به استعاره های متعارف، سرانجام به ترکیب های تحت اللفظی منتهی می گردد. فویاما (2023) فرایند درک عبارات استعاری را نظیر عملکرد ذرات در آزمایش دوشکاف در فیزیک کوانتوم می داند که براساس آن تعیین مشخصه ذره ای یا موجی ذرات همانند درک گویشوران از مقوله عبارات ترکیبی و غیرترکیبی، پس از گذر از صافی گویشوران قابلِ پذیرش است. برای آزمودن این فرضیه، با استفاده از پرسش نامه های اینترنتی از 108 شرکت کننده خواسته شد که به درجه ابهام 192 عبارت استعاری از 1 تا 7 امتیاز دهند. روش پژوهش نیز توصیفی–تحلیلی است و داده ها از آثار چند شاعر معاصر ایرانی استخراج شده اند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که عبارات به ظاهر غیرمرتبط ازنظر معنایی، دارای بیشترین درجه ابهام هستند و وظیفه تولید معانی جدید را بر عهده دارند. همچنین هم پوشانی برخی حوزه ها، تغییر مقوله عبارات استعاری را نشان می دهد که به معانی جدید موردپذیرش گویشوران وابسته است.