ابهام در گزارشگری مالی

خطر سقوط قیمت سهام در بازار یکی از نگرانیهای اصلی سرمایهگذاران است و پژوهش در این زمینه میتواند برای بازار سرمایه حائز اهمیت باشد. این تحقیق در پی بررسی رابطه بین حاکمیت شرکتی، ابهام گزارشگری مالی و سقوط قیمت سهام در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. اجزای حاکمیت شرکتی مورد استفاده در این تحقیق شامل درصد مالکیت سهامداران نهادی، نسبت تمرکز مالکیت سهام، درصد سهامداران مدیریتی، استقلال هیئت مدیره، اندازه هیئت مدیره، نفوذ مدیر عامل، دوگانگی مدیر عامل و درصد سهام شناور آزاد می باشند. نمونه آماری موردپژوهش شامل 95 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره 5 ساله 1388 تا 1392 میباشد. برای بررسی و آزمون فرضیهها، از آزمون رگرسیون چندگانه استفادهشده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیهها نشان میدهد که بین هیچکدام از اجزای حاکمیت شرکتی و سقوط قیمت سهام رابطه معناداری وجود ندارد؛ اما بین ابهام گزارشگری مالی و سقوط قیمت سهام در شرکتها رابطه معناداری وجود دارد. روش مورداستفاده در این تحقیق از نوع همبستگی میباشد. این روش در مورد پژوهشهایی که هدف آنها کشف رابطه بین متغیرهای مختلف میباشد، سودمند است. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات شبه تجربی یا پس رویدادی (با استفاده از اطلاعات گذشته) است که بر اساس از اطلاعات واقعی بازار سهام و صورتهای مالی شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران انجام میشود. ازلحاظ اینکه این تحقیق به مطالعه دادههای مرتبط با پنج سال متوالی و مقاطع زمانی خاص میپردازد در قالب تحقیقات سری زمانی و مقطعی میباشد و ازآنجاییکه نتایج کسبشده را میتوان در فرآیند تصمیمگیری استفاده کرد، این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی محسوب میشود.

مربوط بودن و سودمند بودن اطلاعات حسابداری می تواند از طریق ارتباط همزمان بین اطلاعات حسابداری، بازده یا قیمت بازار سهام اندازه گیری شود. قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری، به عنوان یک ویژگی کیفی اطلاعات، ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری را افزایش می دهد. همچنین ابهام در گزارشگری مالی از طریق سیستم مالی شرکت ها باعث افزایش نوسان بازده سهام شده و افزایش ریسک سرمایه گذاری و بی اعتمادی سرمایه گذاران را در پی دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر قابلیت مقایسه صورت های مالی و ابهام در گزارشگری مالی بر ارتباط ارزشی سود و ارزش دفتری هر سهم است. نمونه پژوهش شامل 137 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1387 لغایت 139۸ بوده و برای آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیونی چند متغیره به روش داده های ترکیبی استفاده شده است. نتایج نشان داد که سود و ارزش دفتری هر سهم دارای ارتباط ارزشی بوده و قابلیت مقایسه صورت های مالی، ارتباط ارزشی سود هر سهم را افزایش می دهد. ولی بر خلاف مبانی نظری، قابلیت مقایسه، ارتباط ارزشی ارزش دفتری هر سهم را کاهش می دهد. از سوی دیگر ابهام گزارشگری مالی، ارتباط ارزشی ارزش دفتری هر سهم ناشی از قابلیت مقایسه صورت های مالی را کاهش داده، ولی بر ارتباط ارزشی سود هر سهم ناشی از قابلیت مقایسه تاثیری ندارد.

هدف: ارتباط ارزشی صورت های مالی برای سرمایه گذاران و تنظیم کنندگان استاندارد از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیق حاضر بررسی می کند که آیا قابلیت مقایسه کارایی حسابداری در بین صنعتگران، ارتباط ارزشی سود و ارزش دفتری را افزایش می دهد یا خیر. این یک سوال مهم است زیرا هم هیئت استانداردهای حسابداری مالی و هم کمیسیون بورس اوراق بهادار به دنبال مقایسه بیشتر در گزارشگری مالی هستند. روش: به منظور بررسی موضوع مورد مطالعه، از الگوی رگرسیونی داده های ترکیبی در دوره زمانی 1388 تا 1398 استفاده شده و داده های 111 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جمع آوری و برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهند که مقایسه پذیری حسابداری ارتباط ارزشی سود را افزایش می دهد، اما ارزش دفتری را افزایش نمی دهد. گزارش های مالی که قابلیت مقایسه بیشتری دارند، در جلب اعتماد استفاده کنندگان بهتر عمل می کنند که این موضوع باعث افزایش ارتباط ارزشی سود هر سهم می شود. به این معنا که وقتی شرکت ها قابلیت مقایسه اطلاعات بیشتری را نسبت به همتایان صنعت از خود نشان می دهند، سرمایه گذاران ارزش بالاتری به سودگزارش شده می دهند. با این حال، هنگامی که میزان ابهام در گزارشگری مالی افزایش یابد یا ضعف کنترل داخلی وجود داشته باشد، مزایای مقایسه پذیری حسابداری کاهش می یابد. در مقابل، هنگامی که حسابرس متخصص صنعت به کار گرفته می شود، مزایای مقایسه پذیری افزایش می یابد.

این پژوهش به بررسی نقش ابهام در گزارشگری مالی و توانایی مدیران بر همزمانی قیمت سهام با تاکید بر نقش تنوع مالکیت طی بازه زمانی 1395 تا 1401 با استفاده از اطلاعات 119 شرکت در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. فرضیه ها از طریق رگرسیون و به روش حداقل مربعات تعمیم یافته صورت پذیرفت.نتایج نشان داد بین توانایی مدیریت و همزمانی قیمت سهام رابطه منفی و معنادار و بین ابهام در گزارشگری مالی و همزمانی قیمت سهام رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد. همچنین مالکیت نهادی شدت رابطه منفی بین توانایی مدیریت و همزمانی قیمت سهام را تشدید و شدت رابطه مثبت بین ابهام در گزارشگری مالی و همزمانی قیمت سهام را تعدیل و کاهش می دهد. به عبارت دیگر مدیران توانمند، سعی در کسب اعتبار تجاری کرده تا از این طریق، با حفظ وجود نقد بیشتر در داخل شرکت برای بازه زمانی طولانی مدت ، پروژه های سرمایه گذاری و عملیاتی شرکت را به پیش برند. بنابراین، آنها با استفاده از مکانیزم های مختلف، سعی در کاهش ابهام اطلاعاتی در محیط شرکت داشته تا با استناد به تئوری علامت دهی، با افزایش شفافیت اطلاعاتی، موجب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و کاهش همزمانی قیمت سهام می شوند. علاوه بر این ابهام گزارشگری مالی مانع عملکرد مناسب سیستم های حاکمیت شرکتی در چیره شدن بر عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه های نمایندگی می شود و باعث می شود که قیمت های سهام، اطلاعات صنعت و بازار را بیشتر و اطلاعات خاص شرکت را کمتر منعکس کرده و همزمانی بیشتری داشته باشد. همچنین با افزایش میزان مالکیت نهادی، با عنایت به نقش کنترلی و نظارتی که این سهامداران در شرکت ها دارند، رفتار مدیران تحت کنترل این سهامداران درامده و در نتیجه مدیران در راستای حقوق این سهامداران که خواهان افزایش ارزش شرکت هستند، گام بر خواهند داشت. این عوامل موجب افزایش محتوای اطلاعاتی قیمت سهام شده و اطلاعات بیشتری در قیمت سهام شرکت وارد شده که نتیجه این امر، کاهش همزمانی قیمت سهام خواهد بود.