متغیرهای اقتصادی-اجتماعی

در این مطالعه به بررسی اثر متغیرهای اقتصادی-اجتماعی بر تقاضای نان با استفاده از الگوی AIDS و ریزداده ها پرداخته شده است. در این مدل از متغیرهای اقتصادی اجتماعی  سن، جنس و وضعیت تاهل سرپرست خانوار، سطح تحصیلات همسر و سرپرست خانوار، بعد خانوار و وضعیت اشتغال و درآمد اعضای خانوار استفاده شد. متغیر مجازی اجرای قانون هدفمندی یارانه ها نیز به منظور بررسی آثار این سیاست در این مطالعه  استفاده شد. برای این منظور سیستم معادلات تقاضای تقریبا ایده ال به کار گرفته شد. این مدل با استفاده از داده های تلفیقی و روش رگرسیونهای به ظاهر نامرتبط و بکارگیری اطلاعات بیش از 165 هزار خانوار شهری در کشور طی سالهای 1394-1386 و برای گروه های مختلف درآمدی (کم درآمد، متوسط و ثروتمند) تخمین زده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد طی سال های مورد بررسی، نان برای تمام گروه های درآمدی یک کالای ضروری است. کشش قیمتی تقاضای نان برای تمامی گروه های درآمدی برابر با 5/0-به دست آمد، بنابراین، برای تمامی گروه های درآمدی یک کالای کم کشش است. همچنین ضرایب مربوط به بعد خانوار، تحصیلات سرپرست و همسر سرپرست خانوار، اشتغال، تاهل سرپرست خانوار و هدفمندی یارانه ها مثبت و معنی دار است. ضریب متعلق به سن سرپرست خانوار برای خانوارهای فقیر و با درآمد متوسط مثبت و معنی دار و برای خانوارهای ثروتمند بی معنی  برآورد شده است. ضریب مربوط به جنس سرپرست خانوار برای خانوارهای فقیر بی معنی و برای خانوارهای با درآمد متوسط و ثروتمند مثبت و معنی دار به دست آمده است.

این مقاله روند تغییرات میزان باروری کل ایران و دیگر شاخص های مربوط به آن، در دهه های 1370 و 1380 را به صورت چندمتغیری و بر اساس متغیرهای محل سکونت، سطح تحصیلات، اشتغال، و وضعیت برخورداری تبیین می کند. از آنجایی که در دهه های یادشده ایران یکی از سریع ترین گذارهای باروری را در جهان تجربه کرد به کار بستن روش های جدیدی نظیر بررسی تغییرات شاخص های باروری به صورت چندمتغیری می تواند درک عمیق تری از مکانیسم تغییرات این دوره مهم در گذار باروری در ایران در اختیار ما بگذارد. داده های مورد استفاده در این پژوهش، شامل داده های خام نمونه 2% سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 است و تغییرات باروری در ایران به تفکیک متغیرهای موردمطالعه در چهار دوره پنج ساله 75-1371، 80-1376، 85-1381 و 90-1386 بررسی شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که با کاهش میزان باروری کل، تاثیر متغیرهای مطالعه در تبیین شاخص های مختلف باروری و از جمله احتمال گذار به فرزند بعدی، کاهش یافته است. با این وجود، همچنان متغیرهای اقتصادی-اجتماعی در احتمال تولد فرزندان به طور کلی و به ویژه احتمال تولد بیش از یک فرزند، تاثیر می گذارند. نتایج همچنین نشان می دهد، زنان شهری، تحصیل کرده، شاغل، و طبقه بالا پیشگامان تاخیر در فرزندآوری و فاصله گذاری بین موالید بوده اند.