ناپایداری توسعه پایدار

کتاب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و چالش ناپایداری توسعه پایدار از سلسله تک نگاشت های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است که آقایان توحیدی نیا و قدیمی به رشته تحریر درآورده اند. این اثر نقاط مثبت و برجسته بسیاری دارد. طرح سؤالات مهم درباره پایداری توسعه پایدار و پاسخ به آن ها در چهارچوب مبانی فلسفی اقتصاد اسلامی با تمرکز بر حق و عدل از نقاط مثبت و برجسته این تحقیق است. اما ازنظر شکلی و محتوایی اشکال دارد. ازنظر شکلی علاوه براین که نیازمند ویراستاری و صفحه آرایی است، خواننده به سختی می تواند به مسئله و اهداف تحقیق دست یابد. از مقدمه، که وظیفه این امر را به عهده دارد، اثری نیست و مقدمه های قسمت های اصلی اثر ناتوان از این امرند. ازنظر محتوایی مهم ترین اشکال این است که نویسندگان این اثر دربرابر اندیشه های علم اقتصاد متعارف رویکرد تقابلی داشته و در آن جاها که به بیان و تفسیر اجمالی اندیشه اقتصاددانان علم اقتصاد متعارف می پردازند، دچار سوگیری شده و رویکرد مسلط آن را مبنا قرار داده اند. ازاین رو، برای تبدیل شدن اثر به اثری تأثیرگذار، باید ویرایش های ادبی، شکلی، و محتوایی صورت گیرد. نیز باید از طرح جانب دارانه مطالب دوری کرد و ابتدا نظریه های مخالف را به خوبی بیان کرد و سپس به نقد آن ها پرداخت.

مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل ریشه ای نابودی مراتع به روش توصیفی- تحلیلی در منطقه سیستان انجام شد. به این منظور در ابتدا به روش میدانی، مرور منابع و طوفان فکری ۸۱ عامل شناسایی شده و در چهاربخش ۱) مدیریتی- سیاسی ، ۲) اجتماعی، فرهنگی و آموزشی، ۳) اقتصادی و ۴) بوم شناختی قرار گرفت.ماتریس اثرات متقابل با عوامل شناسایی شده در قالب پرسشنامه تشکیل و توسط ۳۶ پاسخگو از متخصصین، کارشناسان و بهره برداران تکمیل شد.عوامل شناسایی شده با استفاده از روش تحلیل ساختاری در نرم افزار MICMAC جهت به دست آوردن عواملی با بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری غربال شدند. وضعیت پراکندگی عوامل در محورهای تأثیرپذیری و تأثیرگذاری در روش های مستقیم و غیرمستقیم و همین طور اثرات احتمالی مستقیم و غیرمستقیم تحلیل ساختاری نشان داد که سیستم از پایداری برخوردار است. براساس نتایج به دست آمده مهم ترین عواملی که باتوجه به آنها می توان تحولات آینده راکنترل کرد نه مورد بوده که برای هر گونه برنامه و اقدام جهت بازسازی مراتع باید اول وضعیت این عوامل را بهبود بخشید. هشت مورد از این عوامل در بخش مدیریتی- سیاسی و یک مورد در بخش اجتماعی، فرهنگی و آموزشی قرار دارد. از این بین سه عامل عدم انتخاب مسئولین شایسته، حاکم بودن روابط بر ضوابط و بی مسئولیتی نمایندگان مجلس در همه روش ها به عنوان موثرترین عوامل شناسایی شد. عوامل عدم حفاظت صحیح از منابع پایه و ژنتیکی، عدم استفاده صحیح از خدمات و مواهب طبیعی و فرهنگی، و مشکلات مرزنشینی نیز وابسته ترین عوامل بوده و به عنوان شاخص وضعیت مراتع شناسایی شد که پایش وضعیت آنها به- عنوان معیاری جهت سنجش میزان موفقیت مدیریت پیشنهاد می شود. نتایج این مطالعه نشان داد که بحران وضعیت مراتع در سیستان بیش از هر چیز یک بحران مدیریتی- سیاسی در سطوح بالای دولتی و نه بوم شناختی در سطوح پایین محلی است.