زنجیره تأمین حلقه بسته سبز

در این پژوهش، برنامه ریزی تولید و کنترل موجودی به عنوان عوامل مؤثر در فرآیند زنجیره تأمین حلقه بسته چند سطحی در جریان برگشت محصول از مصرف کنندگان به تولیدکنندگان بررسی شده است. ابتدا زنجیره تأمین مستقیم با مفهوم لجستیک معکوس با اضافه کردن یک مسیر برگشت ارتباط داده شده است. شبکه یکپارچه، شبکه زنجیره تامین حلقه بسته سبز (GCLSC) نامیده می شود. پژوهش حاضر درصدد است با ارائه مدل ریاضی چندهدفه برنامه ریزی آمیخته با اعداد صحیح و بهینه سازی آن به گونه ای عمل کند که مجموع هزینه ها و میزان مواجهه کارکنان با مواد شیمیایی زیان آور به حداقل مقدار ممکن برسد؛ بنابراین معیارهایی با عنوان «حدود مجاز مواجهه شغلی» به منظور صیانت نیروی انسانی برای کلیه مراکز تولید در نظر گرفته شده است. بر اساس مفهوم جبهه پارتو، یک الگوریتم جست وجوی چند هدفه ارائه شده است که برای تغییر جهت در فضای اهداف از مکانیسم پیشنهادی وزن های متغیر در روش مجموع وزن دار استفاده می کند. مقایسه عملکرد الگوریتم بر اساس توابع هدف، کارایی مناسب روش مجموع وزن دار در حل مسائل برنامه ریزی تولید و کنترل موجودی را نشان می دهد. نتایج نشان دهنده میزان مواجهه کارکنان با عوامل شیمیایی در حدود مجاز استاندارد مواجهه است؛ به طوری که سایر هزینه ها در حداقل مقدار ممکن قرار گرفته اند. در پژوهش حاضر از نرم افزار GAMS استفاده شده است.

بر اثر عواملی چون مسائل سیاسی، تغییرات فناوری و حوادث طبیعی، در کنار گسترش نگرانی های زیست محیطی و مسئولیت پذیری اجتماعی، مسائل زنجیره تأمین دیگر فقط نگاهی رو به جلو ندارد و حالت معکوس نیز مد نظر قرار گرفته است. از این رو، در مطالعه حاضر، با طراحی و مدل سازی زنجیره تأمین حلقه بسته سبز چنددوره ای و چندمحصولی در زمینه تولید زیتون، بهینه سازی سود کل زنجیره و هزینه های آلاینده های حاصل از فرآیند فرآوری این محصول با استفاده از الگوریتم ژنتیک برای داده های محصول زیتون ایران طی سال های 1395 تا 1397 بررسی شد. همچنین، با وارد کردن ریسک به مدل پیشنهادی و در نظرگرفتن تقاضای تمامی مراکز تحت شرایط ریسک، مدل به واقعیت نزدیک تر شد. نتایج مطالعه نشان داد که این زنجیره با مقدار 55417 میلیارد ریال سودآور است؛ اما با توجه به نسبت هزینه دفع به سود بازیافت پسماندها (91/431)، زنجیره تأمین زیتون و فرآورده های آن در زمینه بازیافت پسماند ضعیف عمل می کند که با اصلاح زنجیره، این نسبت 79 درصد کاهش خواهد یافت؛ همچنین، در این زنجیره، نیاز به واردات در شرایط ریسک وجود ندارد و کلیه نیازهای بازار و تقاضای مراکز صادرات، بدون هیچ گونه فروش از دست رفته از طریق زنجیره، تأمین می شود. بنابراین، با کارخانه های فرآوری زیتون و احداث کارخانه های فرآوری پسماندهای حاصل از روغن کشی بتوان با بازیابی و یا تولید مواد باارزش از پسماندها، می توان بهره وری صنایع تبدیلی زیتون را افزایش داد. از سوی دیگر، با توجه به توان و ظرفیت تولید و فرآوری زیتون، شایسته است به منظور افزایش مصرف روغن زیتون در راستای ارتقای سلامت جامعه و ایجاد ارزش افزوده، سیاست هایی در سطح کلان اتخاذ شود تا از این رهگذر، تولید محصول زیتون افزایش یابد.

امروزه رقابت بر تمامی فرآیند ها تولید و عرضه محصولات تاثیر گذار است به طوریکه تقریبا اکثر تولید کننده ها و تامین کنندگان مواد اگر به فکر افزایش کیفیت و کاهش قیمت نباشند نمی توانند در بازار سهمی برای خود داشته باشند از این رو دراین مقاله تاثیر رقابت تامین کنندگان مواد اولیه بر هزینه تامین و تدارک مواد برای سازندگان در یک زنجیره تامین چند محصولی حلقه بسته سبز مورد بررسی قرار گرفته است در ابتدا مدل سازی رقابتی در فرآیند تامین مواد بین تامین کنندگان مواد اولیه در گروه های مختلف انجام می پذیرد و از طریق تخمین تقاضا برای هر کدام از محصولات زنجیره و قرار دادن پارامتر های مقدار تقاضای هر محصول و میزان جریان برگشتی در مدل رقابتی با استفاده از اصول تئوری بازی ها به یافتن نقطه تعادل رقابت در میان هر گروه از تامین کنندگان زنجیره می پردازیم در ادامه نیز با حل مدل میزان تغییرات هزینه های تامین و تدارکات کالا برای سازندگان محصولات و تامین کنندگان مواد اولیه زنجیره در دو حالت وجود رقابت و عدم وجود آن با هم مقایسه و تصمیم گیری انجام می شود