حمایت هنری

این پژوهش به مقایسه اقدامات، اهداف و نوع حامیان هنری دوره های ایلخانی و تیموری می پردازد. پرسش پژوهشی این تحقیق عبارت است از: به لحاظ نوع حامیان هنری، اقدامات و اهداف آنان چه تفاوت ها و شباهت هایی میان دو دوره وجود دارد؟ این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که، در دوره ایلخانی کار حمایت هنری بر عهده سه دسته وزرای دیوانی، دانشمند-روحانی و صاحب منصبان وابسته به دربار بود. هدف اصلی این وزرا حفظ فرهنگ، هنر و تمدن ایران بود و برای نیل به این هدف اقدامات مهمی را که تا آن زمان بی سابقه بود انجام دادند. در عهد تیموری شاهان، شاهزادگان، امیران و وزرای تیموری، که دو گروه حامی هنر این عصر بودند، در فرهنگ ایرانی رشد یافته بودند پس دیگر سعی در جهت حفظ این فرهنگ نداشتند بلکه تمام تلاش خود را بکار می بستند تا با حمایت از انواع هنرها و مبادرت ورزیدن به کارهای هنری به اهدافی نظیر جاودان سازی نام و نشان خود و نمایش قدرت برسند. در نهایت می توان چنین نتیجه گرفت که میان اقدامات و اهداف حامیان دو دوره تشابهاتی وجود دارد اما تفاوت های میان نوع حامیان در این دوره ها، چشمگیرتر است.

از میانه سلطنت ایلخانان، به تدریج شکوفایی نگارگری ایرانی رونق گرفت و علی رغم تحولات سیاسی و تغییر سلسله های حاکم بر ایران نه تنها از رونق و کیفیت آن کاسته نشد بلکه تا میانه عصر صفوی بر بالندگی آن افزوده شد. دراین ارتباط مؤلفه های متعددی تأثیرگذار بودند که از مهم ترین آن ها نقش حامیان سلطنتی بود؛ ازاین رو مسئله این پژوهش نوع و میزان آشنایی رجال سلطنتی با هنرهای مرتبط با کتاب آرایی به ویژه نگارگری است و این که این آشنایی ایشان با هنر تا چه اندازه بر تحولات نگارگری ایران تأثیرگذار بوده است، با این هدف که بتوان از ارتباط حامیان سلطنتی با تحولات هنری دوران خودشان شناخت بیشتری به دست آورد. بازه مطالعاتی این پژوهش حدفاصل سلطنت ایلخانان تا پایان صفویان است و حوزه جغرافیایی آن نیز قلمرو جهان فرهنگ ایرانی فارغ از مرزهای جغرافیایی آن است؛ امری که با روش تاریخی به آن پرداخته می شود. گزارش ها و شواهد تاریخی باقی مانده از این دوران نشان می دهد آثار مهم این دوران صرفاً با حمایت مادی حامیان سلطنتی شکل نگرفته اند بلکه در پس آن ها حامیانی قرار داشتند که برخی از آن ها خود هنرمندانی چیره دست بودند و برخی نیز با شناخت و تخصصی که در هنر پیدا کرده بودند بر تحولات زیبایی شناختی نگارگری دربارشان نظارت می کردند. درنتیجه می توان گفت از مهم ترین متغیرهای مهم و تأثیرگذار در بالندگی نگارگری ایرانی به نقش معنادار حامیان درباری و شناخت آن ها از انواع هنرهای مرتبط با کتاب آرایی ازجمله نگارگری برمی گردد.