قرابت نسبی

محدوده مجاز ـ و یا مطلوب زناشویی در بین خویشاوندان در ادیان مختلف ، از جمله مسائلی است که از دیرباز ، مورد توجه و مطالعه مردم شناسان و جامعه شناسان ـ به ویژه در حوزه های انسان شناسی فرهنگی ، جامعه شناسی خانواده ، جامعه شناسی حقوقی و جامعه شناسی ادیان ـ قرار گرفته است . در این مقاله تلاش شده است موضوع زناشویی های خویشاوندان از دیدگاه اقلیت های دینی ایران ـ زرتشتیان ، مسیحیان و یهودیان ،‌ به گونه ای مستند بررسی شود . شایان ذکر است که در این بررسی ،‌ علاوه بر پژوهش کتابخانه ای ،‌ از بعضی از شیوه های پژوهش میدانی و از جمله مصابحه با صاحب نظران و مطلعان ـ به ویژه روحانیان این اقلیت ها ـ استفاده شده است .

در دو دهه اخیر آزمایش های ژنتیک به عنوان یکی از ادله اثبات در دعاوی نسب، مورد توجه قرار گرفته است؛ بدین جهت تبیین اعتبار علمی و حقوقی آن، ضرورت خاصی دارد . شناخته شده ترین آزمایش ها در موضوع اثبات نسب، آزمایش تجزیه گروه های خونی و آزمایش DNA است و مورد اخیر قطعیت واعتبار علمی بیشتری دارد. با توجه به اطمینانی که از نتایج آزمایش DNA حاصل می شود، این سؤال مطرح است که آیا می توان با استناد به آزمایش مزبور حکم به اثبات نسب داد؟ برخی تمایل به این نظریه دارند که آزمایش ژنتیک در عرض ادله دیگر نظیر اماره فراش قرار می گیرد و می تواند مثبت نسب باشد. با این سؤال فرعی نیز مواجه هستیم که مراجعه به آزمایش ژنتیک در دعوی اثبات نسب در بین چه کسانی قابل اتکا و اعتناست؟ یافته مقاله حاضر این است که آزمایش ژنتیک نمی تواند به خودی خود و مستقلاً در اثبات نسب مورد مراجعه قرار گیرد. نتیجه آزمایش ژنتیک همواره ایجاد علم نمی کند؛ متعلق علم حاصل از آزمایش ژنتیک، با متعلق علم قاضی به وجود نسب از دو جنس هستند و در نتیجه، فرض تعارض نتیجه آزمایش با علم قاضی منتفی است. این آزمایش در دقیق ترین حالت می تواند رابطه خونی را اثبات کند؛ حال آن که نسب یک رابطه حقوقی است و بدون وجود شرایط اماره فراش نمی توان به آزمایش ژنتیک برای وجود نسب اعتنا کرد. در صورت وجود امارَه فراش، این اماره است که نسب را اثبات می کند نه آزمایش ژنتیک. به همین دلیل، در موارد تحقق اماره فراش، مراجعه به آزمایش ژنتیک برای اثبات برخی دعاوی فرعی مانند احتمال عوض شدن نوزادان می تواند راه گشا باشد.