کارگزاران حکومت

هدف پژوهش حاضر تحلیل مفهوم شناسی عدالت به لحاظ نظری و الزامات اجرایی شدن آن در جامعه، براساس کلام و سیره حکومتی علوی است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و یافته های مقاله را می توان در سه سطح گفتمان سازی، مؤلفه های ناظر به اقامه و اجرای عدالت صورت بندی نمود و براساس آن ناظر به چالش های نظری و عملیاتی شدن عدالت، راه کارهایی ارائه داد. از دیدگاه امام علی(ع) مهم ترین تبلور عدالت، عدالت در ساختار فرهنگی و اجتماعی و گفتمان سازی است و اجرای عدالت، فرع بر نهادینه کردن عدالت در جامعه است. امام علی(ع) با توجه به نگاه سیستمی ای که به جامعه دارد، در مرحله ی اول به دنبال تحقق گفتمان سازی عدالت و تبدیل کردن آن به مطالبه ی عمومی در جامعه ی اسلامی است. در مرحله ی دوم، اقامه ی عدالت را با وضع قوانین و هنجارهای اجتماعی دنبال می کند و در نهایت به اجرای عدالت نظر دارد.

لغزش مالی کارگزاران یکی از چالش های همیشگی حکومت ها است. این موضوع در راستای تحقق عدالت اقتصادی مورد توجه آموزه های اسلامی قرار دارد. با توجه به جایگاه ویژه امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) در نظام اندیشه اسلامی، واکاوی گفتار و رفتار ایشان در این زمینه دارای اهمیت بسیار است. در مقاله حاضر برای دست یافتن به این هدف، ابتدا با استقراء داده ها به وصف گونه های لغزش مالی و چرایی روی دادن آن ها پرداخته می شود و سپس با رویکردی وصفی تحلیلی، چگونگی مواجهه امام علی(ع) با گونه های مختلف لغزش مالی کارگزاران حکومتی به تصویر کشیده می شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بیشتر لغزش های مالی کارگزاران عصر حکومت امیرالمؤمنین حضرت علی(ع)در مسامحه و چشم پوشی حاکمان قبلی، ریشه داشته است و سیره امیرالمؤمنین حضرت علی(ع)در مواجهه با آن ها، عدم اغماض با هدف هدایت گری بوده است. بدین معنا که امام(ع)در راستای وظایف صیانت از اموال مسلمانان و هدایت گری مردمان، ضمن نادیده نگرفتن لغزش ها و برخورد تنبیهی مناسب با آن، آگاهی بخشی دینی و بازنهادن مسیر اصلاح را دنبال می کردند.