مهران مهاجر

به اعتقاد کارشناسان عکاسی، "مهران مهاجر" عکاسی است که از توان رسانه عکاسی چون سرراستی و حتی سردستی چون اسنپ شات به خوبی استفاده می کند. آثار وی توأمان دارای دو رویکرد، مستندنگاری و نیز دلبستگی های فرمالیستی است که این دو رویکرد در آثار "مهران مهاجر" قابل بررسی و تحلیل است. مجموع ویژگی های آثار مهران مهاجر، دست کم در حوضه عکاسی، حاکی آثاری منحصر به فرد است و کمتر کسی توانسته مانند این هنرمند هم زمان به این نوع نگاه بپردازد. از این رو می توان با تأثیرپذیری از مجموعه آثار این هنرمند، به شناخت بهتری از روند شکل گیری نگاه خلاقانه ی این هنرمند عکاس دست یافت. مسأله این مقاله، کشف بیان هنری در عکس های مهاجر است که با عناصری ویژه به بیانی خاص می رسد. مهران مهاجر، سعی بر وارد کردن فهم زبان شناسانه در بازنمایی عکس را داشته است. به عبارتی آثارش پلی است میان زبان شناسی و عکاسی. مهاجر عکاسی را به عنوان قالب بیانی تجسمی برای بازگویی پیام خود به مخاطب به خدمت گرفته است. هدف این مقاله شناخت شیوه های بیان در هنر عکاسی با به کارگیری امکانات زبان شناختی است. این مقاله رویکردی کیفی دارد و به شیوه توصیفی تحلیلی ارائه می شود. اطلاعات این مقاله برآمده از منابع کتابخانه ای و مطالعات اسناد و عکس است.

بیان مسئله: نامکانی مفهومی است که نخستین بار توسط انسان شناس فرانسوی، «مارک اوژه» در سال ۱۹۹۲ مطرح شد. این پژوهش در پی بررسی این مفهوم در عکاسی معاصر ایران، با استفاده از نظریات «اوژه» است. در این فرآیند نخست به تشریح نامکانی و عوامل پیدایش آن و سپس به ویژگی های دوران سوپرمدرنیته پرداخته شده و با استفاده از آن توضیح داده میشود که چگونه نامکانی در این عصر ایجاد می گردد. همچنین در ادامه به رابطه نامکانی و عکاسی و اینکه چگونه نامکانی پس از مدرنیسمِ عکاسی، در آثار جریاناتی نظیر زمین نگاری نوین هویدا شد، پرداخته می شود. در ادامه آثار دو عکاس معاصر ایرانی، «محمد غزالی» و «مهران مهاجر» مطالعه شده و چگونگی نمود نامکانی در آثار این دو جستجو می شود. هدف: شناخت مفهوم نامکانی با استفاده از نظریات اوژه در آثار دو عکاس معاصر ایرانی محمد غزالی و مهران مهاجر است. روش پژوهش: منابع این پژوهش کتابخانه ای و روش ارائه آن توصیفی وتحلیلی است. یافته ها: شیوه های بازنمایی مهاجر و غزالی، بیانگر مؤلفه های نامکانی است و فضا در آثارشان، برملاکننده مناسبات جغرافیایی، انسان شناختی و جامعه شناختی است. دو عکاس برای بازنمایی فقدان هویت، تاریخ و رابطه در نامکان، به تمهیداتی چون مواجهه موقت به واسطه عکاسی اسنپ شاتی و اتفاق، بازنمایی مخدوش بودن هویت جمعی در ارتباط با عامل هویت ساز، جایگزینی ارتباط بین فرد و شیء به جای افراد با یکدیگر و همگانی کردن خلق اثر در راستای افراط در مرجعیت های فردی متوسل شدند. افزون بر این، مشخص شد که با به تصویر کشیدن امور جزیی مخدوش مستتر در امر کلی بنای تاریخی از مکان، نسبت با زمان حال، نامکان می سازد.