امنیت خاورمیانه

در طول بیش از 25 سال پس از فروپاشی شوروی، روسیه به عنوان هسته اصلی آن تلاش کرده تا مسکو را بار دیگر تا سطح ابرقدرتی جهانی ارتقا دهد. برای کرملین، پیمودن این مسیر از طریق نفوذهای منطقه ای در اولویت است. خاورمیانه به عنوان منطقه ای ژئواستراتژیک، در سال های اخیر بیش از همیشه در نگاه روس ها جلب توجه کرده است. غرب آسیا در طول چند دهه اخیر موضوع ثابت و پراهمیتی به نام تنش بین ایران و اسرائیل را شاهد بوده است. در این میان مسکو به دنبال روابط نزدیک با تهران و تل آویو است. این موضوع به ویژه تحت سیاست خارجی مبتنی بر رئالیسم ولادیمیر پوتین بیشتر خودنمایی می کند. این مقاله تلاش می کند با بررسی دیدگاه های حاکم بر سیاست خارجی مسکو تحت مدیریت پوتین و با نگاهی اجمالی به تاریخ روابط روسیه با ایران و اسرائیل، تأثیر روابط مسکو-تل آویو بر تهران را بررسی کند.

ثبات و امنیت در کشورهای نفت خیز منطقه خاورمیانه، به طور سنتی با هدف تامین منافع نفتی قدرت های فرا منطقه ای تعریف و اغلب با حمایت های مستقیم این قدرت ها نیز مورد صیانت قرار گرفته است، اما طی سال های اخیر کشورهای نفت خیز منطقه خاورمیانه به منبع اصلی تامین انرژی برای تداوم توسعه اقتصادی کشورهای آسیا و اقیانوسیه نیز تبدیل گردیده اند. اما آمریکا برای تضمین استمرار حضور نظامی خود هم در منطقه خلیج فارس و هم آسیا و اقیانوسیه از استمرار وجود گسل های خاموش و نیز فعال امنیتی هم در درون و هم در بیرون مرزهای کشورهای خاورمیانه استقبال خواهد نمود و چنین روندی بدان معنا می باشد که دولتمردان منطقه خاور میانه و نیز آسیا و اقیانوسیه تنها در صورت توجه به ماهیت واقعی مفهوم حفظ امنیت در قاموس قدرت های غربی و تلاش برای فاصله گرفتن از الزامات این مفهوم به امنیت واقعی چه در درون و چه در ورای مرزهای خود دست خواهند یافت.

روابط با چین از مهم ترین تحولات در سیاست خارجی ایران بوده است. این کشور در زمان کوتاهی به شریک نخست اقتصادی و شریک کلیدی سیاسی ایران بدل شده است. سند راهبردی همکاری 25 ساله ایران و چین را می توان تحولی مهم در سیاست راهبردی ایران و روابط آن با قدرت های بزرگ به شمار آورد. این سند همکاری ایران می تواند ساختار نظم منطقه ای خاورمیانه را تغییر دهد؛ و توافق های بین دو کشور که در ابتکار یک کمربند-یک راه و همچنین پیش نویس سند 25 ساله همکاری های مشترک ایران و چین منعکس شده است، راه را برای همکاری راهبردی بلندمدت در حوزه های ژئوپلیتیک، اقتصاد و دیپلماسی دو کشور هموار خواهد کرد. این نوشتار برای پاسخگویی به این پرسش اصلی سازماندهی شده است که چگونه مشارکت راهبردی ایران و چین در آینده با توجه به ساختار نظم بین المللی موجود شکل می گیرد؟ با هدف تبیین روند تاریخی و فرایندهای تحول در تقابل با امریکا و واکاوی الگوی تأثیرگذاری متغیرهای دخیل با بهره گیری از رویکردی تبیینی- تحلیلی و با کاربست رهیافت دولت های تجدیدنظرطلب برای سنجش روابط راهبردی ایران-چین در فضای پساسپتامبر، فرضیه زیر آزمون می شود که بیان می کند عوامل اقتصادی-سیاسی به همان اندازه که زمینه ساز شکل گیری الگوی مشارکت راهبردی در روابط ایران و چین هستند، به همان اندازه نقشی تعیین کننده در تحدید و پیچیدگی همکاری های راهبردی دو طرف در آینده دارند. مهم ترین دستاورد این پژوهش مشخص می کند که همگرایی فزاینده بین ایران و چین در پاسخ به فشار فزاینده ایالات متحده در سطح بین المللی است. این توافقنامه، بیانگر تمایل دو طرف برای هماهنگی بیشتر است.