یادگیری اجتماعی-هیجانی

مداخلات مدرسه محور به دنبال شناسایی و اعمال تغییرات مؤثر بر عوامل مهم فرایندهای کلاسی است که رشد تحصیلی و اجتماعی-هیجانی دانش آموزان را پیش بینی می کند. یکی از این عوامل مؤثر در بهبود و ارتقای تعاملات کلاسی و کیفیت کلاس، یادگیری اجتماعی-هیجانی است. یادگیری اجتماعی-هیجانی فرایندی است که به یکپارچه سازی تفکر، احساس و رفتار به منظور آگاهی از خود و دیگران، تصمیم گیری های مسئولانه و مدیریت رفتارهای خود و دیگران اشاره دارد. برنامه های مداخله ای یادگیری اجتماعی-هیجانی برای تسهیل این فرایند به شیوه های نظام مند و جامع در مدارس طراحی می شوند. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، مشخصه های یادگیری اجتماعی-هیجانی و برنا مه های مداخله ای یادگیری اجتماعی-هیجانی مدارس و به ویژه فعالیت های کازل شناسایی و معرفی شد که برای ارتقای سلامت روان در کودکان و نوجوانان بر اساس یادگیری اجتماعی-هیجانی، دستورالعمل ها و برنامه هایی را با رویکردهای دقیق تدوین کرده است. ویژگی این رویکرد ها، یکپارچه سازی و ادغام مهارت های یادگیری اجتماعی-هیجانی با سوادآموزی و تمرین های مرتبط با کلاس و مدرسه است. در میان بسیاری از رویکردها، به راهبردهای ارتقای تفکر جایگزین، کلاس های پاسخ گو، تشخیص، فهم، طبقه بندی، ابراز و نظم دهی هیجان، جامعه مراقبتی مدرسه، تصمیم گیری، دومین گام، خواندن، نوشتن، احترام و حل تعارض، تصمیم گیری اجتماعی/حل مسایل اجتماعی و والدگری هوش هیجانی پرداخته شد. یافته های این پژوهش ضمن ارایه مدل های مداخله ای متعدد برای مدارس و مشارکت خانواده ها، نشان داد زمانی که مدارس نقش اساسی مهارت های اجتماعی و هیجانی را در یادگیری و زندگی موفق روشن می سازند و برنامه های جامع، هماهنگ و دقیق را اجرا می کنند، احتمالاً بر شایستگی های اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان به طور مثبت تأثیرگذار خواهند بود. نتایج این مطالعه می تواند به عنوان راهنمایی برای برنامه ریزان درسی و مدارس مطرح گردد تا در تصمیم گیری های ارتقای جو کلاس اهمیت بیشتری به شناسایی عوامل اجتماعی و هیجانی کلاس ها و تقویت آن ها از طریق برنامه های مداخله ای دهند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی توانمندسازی خانواده مبتنی بر یادگیری اجتماعی-هیجانی بر تغییر جو عاطفی خانواده و پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان دارای والدین وابسته به مواد بود. مواد و روش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل و پیگیری بود که جامعه آماری آن را نوجوانان دارای والدین وابسته به مواد که جهت ترک اعتیاد به مراکز ترک اعتیاد دارویی شهر تبریز مراجعه کرده بودند تشکیل داده بود که از بین آنها 30 نفر به روش هدفمند و در دسترس نمونه گیری شده و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه جو عاطفی خانواده نوردگاه فرد (1373) و مقیاس گرایش به اعتیاد موسوی و همکاران (1387) گردآوری و با تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که توانمندسازی خانواده بر تغییر جو عاطفی خانواده و پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان دارای والدین وابسته به مواد اثربخش بوده و این اثربخشی در پیگیری سه ماهه پایدار است. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که توانمندسازی خانواده مبتنی بر یادگیری اجتماعی-هیجانی جزو درمان های اثربخش بر جو عاطفی خانواده و پیشگیری از اعتیاد است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای پیوند با مدرسه در رابطه بین یادگیری اجتماعی-هیجانی و قربانی شدن ناشی از قلدری انجام شد. این پژوهش به لحاظ روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره دوم متوسطه شهرستان خواف در سال تحصیلی 1401-1400 بود که از بین آن ها درنهایت تعداد 364 نفر (190 دختر-174 پسر) با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از مقیاس یادگیری اجتماعی-هیجانی کسل (2008)، مقیاس پیوند با مدرسه براون و ایوانز (2002) و مقیاس قربانی چندبعدی ماینارد و جوزف (2000) صورت پذیرفت. به منظور بررسی روابط بین سازه های مدل پیشنهادی، از روش مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS نسخه 24 استفاده شد. نتایج نشان داد یادگیری اجتماعی-هیجانی بر پیوند با مدرسه و قربانی شدن ناشی از قلدری اثر مستقیم و معناداری داشت. ضمن اینکه پیوند با مدرسه نیز دارای اثر مستقیم و معنادار بر قربانی شدن بود. همچنین نتایج نشان داد که پیوند با مدرسه در رابطه بین یادگیری اجتماعی-هیجانی و قربانی شدن ناشی از قلدری نقش میانجی دارد؛ به نوعی که یادگیری اجتماعی-هیجانی از طریق ارتقاء پیوند با مدرسه، ضمن ایجاد محیط های مطلوب و روابط مؤثر، موجبات کاهش قربانی شدن دانش آموزان را فراهم می کند. براین اساس پیشنهاد می شود برنامه ریزان و متولیان تعلیم و-ترتیب به منظور کاهش پدیده قربانی شدن و پیامدهای آن، با تدوین محتوا و برنامه های یادگیری اجتماعی-هیجانیِ مدرسه محور، ضمن ارتقاء مهارت های اجتماعی مؤثر در دانش آموزان، پیوند با مدرسه را در دانش آموزان تقویت نمایند تا از این طریق بروز پدیده قربانی شدن را کاهش دهند.