ارزش های ورزشی

امروزه این ایده که ورزش ها در اشکال گوناگون خود، می توانند به تحول منش های اخلاقی و تربیت اخلاقی افراد یاری رسانند، مقبولیتی عام دارد. نگاهی به مباحث اخیر در این زمینه، نشان می دهد که این دیدگاه، مخالفان جدی دارد. برخی روان شناسان ورزش، با اتکاء به یافته های تجربی در دهه های اخیر، درباره کارکرد اخلاقی ورزش ها، دست کم در برخی اَشکال آن، تردیدهایی جدی دارند. هدف این مقاله، مروری اجمالی بر اهم یافته های تجربی در حوزه تأثیر ورزش بر تربیت اخلاقی است. مقاله با روش توصیفی و مروری، به مهم ترین تحقیقات تجربی در این حوزه می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که مطالعات تجربی، که عمدتاً در سطح ورزش های قهرمانی و رقابتی انجام شده است، تصویری روشن و مؤثر از تأثیر این گونه ورزش ها بر تحول و تربیت اخلاقی ارائه نمی کند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی و مقایسه ارزش ها و تجارب ورزشی بین نسل های ایرانی بود. این مطالعه با رویکرد آمیخته و تلفیقی از روش های پدیدارشناسی، تحلیل مضمون در مرحله کیفی و روش کمی انجام شد. تحلیل مضمون 35 منبع چارچوب ارزش های ورزشی را مورد شناسایی قرار داد که با مصاحبه نیمه ساختاریافته با ده نفر خبره مورد تائید واقع شد. مصاحبه های پدیدارشناسانه با 40 نفر از شهروندان از چهار نسل مختلف نیز برای تحلیل تفاوت های تجارب ورزشی انجام شد، که نمونه گیری در این بخش به صورت هدفمند و در دسترس بود و با اشباع نظری به اتمام رسید. برای تحلیل تفاوت های ارزشی نیز کلیه شهروندان تهرانی جامعه آماری مدنظر بودند که 384 نفر از آنان از چهار نسل مختلف به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و پرسش نامه محقق ساخته مبتنی بر یافته های تحلیل مضمون را تکمیل کردند. نتایج نشان داد در بستر ورزش شش دسته از ارزش های منفعت طلبانه، اجتماعی، زیبایی شناختی، جنسیتی، سلامتی و جهانی به وجود می آید. در ارزش های منفعت طلبانه، زیبایی شناختی، جنسیتی و سلامتی بین نسل های چهارگانه تفاوت آماری معنادار وجود داشت، اما در ارزش های اجتماعی و جهانی بین چهار نسل تفاوت آماری معناداری مشاهده نشد. همچنین شهروندان ایرانی پنج دسته از تجارب ورزشی شامل فیزیک برتر، روان برتر، تمایز، جایگاه اجتماعی برتر و تجارب منفی را تجربه می کنند، که این تجارب در دو گروه کلی تجارب فرد محور و اجتماع محور بودند. عموماً تجارب مثبت ورزش در نسل های سوم و چهارم و تجارب منفی آن در نسل های اول و دوم پررنگ تر بودند.