شاعر اهل بیت

دیوان مع النبی و آله اثر سیدمحمدجمال هاشمی گلپایگانی از حیث محتوا و اختصاص بر مدائح، مراثی و مناقب اهل بیت علیهم السلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ایشان به دلیل سرودن قصیده بنت الخلود در نعت حضرت زهرا سلام الله علیها بین شعرای عرب، شهرتی عظیم دارد و اغلب اشعار وی که در این دیوان مندرج است، مورد استفاده مداحان در موالید و مأتم ائمه اطهار علیهم السلام است. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد قدمی در راستای آشنایی بیشتر مخاطبان با دیوان مذکور و شاعر آن بردارد. وی در راستای این هدف، نخست، مختصری از زندگی نامه هاشمی گلپایگانی، مؤلفات و دست نوشته های ادبی ایشان ارائه و در ادامه، به معرفی دیوان وی و نیز ذکر چند قصیده از آن، اقدام کرده است. بدین شیوه، به ابعاد ادبی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شخصیت شاعر پرداخته است.

این پژوهش، چنانچه از اسمش پیداست، عهده دار تحقیق و بررسی در حیات دعبل خزاعی شاعر اهل بیت (ع) و شخصیت سیاسی ایشان است: برای وصول به این هدف، سه قسمت ترتیب داده شده و در هر قسمت بخشی از موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. در قسمت اول، به شمه ای از حیات دعبل خزاعی به وسیله بیان نام و نسب ایشان با ذکر دیدگاه های مختلف، ذکر خاندان و مخالفان دعبل، که در رأس آن ابوالفرج اصفهانی قرار دارد، بیان نحوه شهادت و نظر شاعران دیگر نسبت به ایشان از جمله محمد بن قاسم بن مهرویه، بحتری، ابن شرف قیروانی می پردازیم. در قسمت دوم، به حیات ادبی دعبل خزاعی، که شامل مقام علمی شاعر، شعر ایشان و ویژگی های آن و نمونه های از اشعار می باشد، نگاهی داریم.  در قسمت سوم به بررسی حیات سیاسی دعبل خزاعی و تشیع، ادله آن و شخصیت شاعر را پرداخته ایم.  بنا بر آنچه که ذکر شد، بر ما لازم است قدردانی از شاعری که در دوران اختناق شدید فداکارانه از مکتب اهل بیت (ع) حمایت کرد؛ به خصوص که بیشتر مورخان و تاریخ نویسان در اختفای نام و آثار ایشان کوشش فراوان داشتند. پژوهش در این زمینه از لحاظ دستیابی به گنج مخفی ادب و تأیید لطیفی بر معتقدات شیعی نیز بسیار ارزشمند است.