مسح پا

در فقه شیعه، کعب به عنوان انتهای محدوده طولی مسح پا بیان شده است. در لغت، بر 4 موضع از پا، کعب اطلاق می شود؛ فقهای شیعه اگرچه اتفاق نظر دارند که کعب در مسئله وضو به خلاف عامه، برآمدگی های طرفین پا نیست، اما در تعیین آن از بین دیگر مصادیق اختلاف دارند و بر دو قول هستند؛ دسته اول آن را برآمدگی روی پا و دسته دوم آن را مفصل مچ می دانند. این اختلاف ناشی از صدق لغوی کعب بر این دو موضع و روایات باب وضوست. در این پژوهش با بررسی ادله لغوی، فقهی و روایی هر دو قول مشخص شده است که هیچ کدام تام نیستند و تعیین قطعی کعب مقدور نیست و مفهوم آن مجمل است؛ بنابراین از آنجا که مسئله اقل و اکثر ارتباطی است، نسبت به زائد برائت جاری شده و در نتیجه مسح تا برآمدگی روی پا کافی و مجزی است.

وضو، عملی برای رسیدن به طهارت معنوى که مسلمانان روزانه با آن سر و کار دارند و مقدمه برای برخی عبادات؛ مانند نماز  است. همچنین شخص مکلّف باید پیش از طواف کعبه،  مسح کلمات و خطوط قرآن کریم و... دارای وضو باشد. گرچه فریقین؛ شیعه و سنی، در اصل وجوب وضو و مواضعی که باید شسته شود، نظرات مشترک دارند، لیکن در  فرایض، نواقض و...  همچنین در شیوه و روش انجام  و محدوده اعضای وضو و چگونگی مسح اختلاف آراء و نظریات وجود دارد. پیش تر در بحث وضو، به مسأله شستن صورت و دستها و چگونگی آن، نزد شیعه و سنی پرداختیم که در شماره های 87 88  و 89  «میقات حج»، از نظر خوانندگان گذشت و اکنون در این بخش چگونگی انجام مسح سر و وظیفه مکلّف در پاها، عندالفریقین،  بحث و بررسی هایی صورت می گیرد که امیدواریم با مطالعه پژوهش، یافته هایی بر خواننده گرامی روشن شود.