شهرستان قوچان

دردهه هایاخیربهدلیلبروزبحرانآب،بیشترکشورهابهمدیریت منابع آبی و بهره برداری بهینه هرچه بهتر آب گرایشپیدا کرده اند.آباین ماده حیاتی مهم ترینعاملمحدودکننده یتوسعه یاقتصادیونیزمهم تریننهاده یکشاورزیدرایراناست. هدف ازاینپژوهش، برآورد ارزش اقتصادی آب با به کارگیری رهیافت برنامه ریزی ریاضی مثبت درمیان بهره بردارانزراعی شهرستان قوچان است. داده هایمورداستفاده در این پژوهش با استفاده از به کارگیری روش نمونه گیری ساده تصادفی و تکمیل 118 پرسشنامه از میان بهره برداران زراعی شهرستان قوچان فراهم شد. سپس با به کارگیری روش تجزیه واریانس بهره برداران نمونه در گروه بهره برداران (کمتر از 5 هکتار ) و (بیشتر از 5 هکتار) تقسیم شدند که واکنش هر گروه از بهره برداران نماینده تحت تاثیر سه سناریوی کاهش در منابع آب (کاهش 30، 40 و 70 درصدی برای بهره بردارن گروه 1 و کاهش 10، 25 و 75 درصدی برای بهره برداران گروه2) و افزایش در قیمت آب ( افزایش 70، 80 و 100 درصدی برای بهره برداران گروه 1 و افزایش 75، 80 و 100 درصدی برای بهره برداران گروه 2) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که در سناریوی کاهش در منابع آب ارزش اقتصادی آب به ترتیب 1100، 1340 و 3120 ریال برای بهره برداران گروه 1و در بهره برداران گروه 2 ارزش اقتصادی آب به ترتیب برابر 100، 1260 و 4730 ریال به دست آمده است. همچنین سطح زیر کشت محصولاتی مانند گندم، جو، سیب زمینی و گوجه فرنگی نسبت به سناریوهای موجود دچار تغییرات کمتری شده است.

هدف: در دهه های اخیر، نوع نگرش به روستا و اقتصاد روستایی دست خوش تحول شده؛ به طوری که به منظور پایداری معیشت و امنیت اقتصادی در نواحی روستایی، اهمیت افزایش کارآمدی و اثربخشی فعالیت ها، میزان بهره وری از ظرفیت ها و توان های بالقوه و بالفعل موجود در فعالیت های اقتصادی افزایش یافته و متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در فضای روستا جهت تضمین استمرار معیشت، ایجاد اشتغال، درآمد و غیره ضرورت یافته است. این پژوهش نیز با هدف پایدارسازی اقتصاد روستاهای مورد مطالعه در شهرستان قوچان انجام شده است. روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش های میدانی و کتاب خانه ای استفاده شده است. جامعه آماری شامل ۱۶۲۹۴ خانوار ساکن در ۱۳۳روستای شهرستان قوچان بود که براساس روش مورگان، نمونه آماری با ۳۳۶ سرپرست خانوار در ۱۳ روستای منتخب به روش خوشه ای دومرحله ای انتخاب شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که کاشت گیاهان دارویی به طور میانگین، ۱۵۹ درصد بیش تر از کاشت محصولات زراعی درآمدزایی ایجاد می کند و اشتغال زایی هر هکتار گیاهان دارویی، ۲۰۶ درصد بیش تر از گیاهان زراعی می باشد. هم چنین، علی رغم این که نیاز آبی گیاهان دارویی ۲۵ درصد بیش تر از گیاهان زراعی است، با توجه به درآمدزایی و اشتغال زایی بیش تر، آب مصرفی، اقتصادی تراست. از طرف دیگر، طبق نظر روستاییان، حمایت های دولت سبب افزایش تمایل آن ها به کاشت گیاهان دارویی خواهد شد. این تحقیق نشان داده است که تولید گیاهان دارویی سبب پایدارسازی اقتصاد روستایی می شود. محدودیت ها/ راه بردها: مسائل و مشکلاتی در توسعه کاشت گیاهان دارویی در منطقه مورد مطالعه مشاهده شده که با پیشنهادهایی از جمله برگزاری کلاس های آموزشی و ترویجی گیاهان دارویی بین جوامع روستایی منطقه و ایجاد بازار مناسب خرید و غیره می توان در جهت رفع آن ها و کارآیی بیش تر در کاشت گیاهان دارویی گام برداشت.

میزان گسترش و تخریب منابع را میتوان با پیشبینی تغییرات کاربری مشخص کرد و برنامهریزیهای آینده را به مسیر مناسبی سوق داد. هدف از این پژوهش ارزیابی کاربری اراضی شهرستان قوچان با استفاده از طبقه بندی شیءگرا و پیکسل پایه و پیش بینی تغییرات این کاربریها با استفاده از مدل CA مارکوف تا سال 2030 می باشد. در این تحقیق از تصاویر ماهواره لندست سنجندههای ETM و OLI مربوط به سال های 2000 و 2018 (ماه آگوست) استفاده شد. ﭘ ﺲ از ﺗﻬی ه ﺗ ﺼاﻮیﺮ، تصحیحات رادیﻮﻣﺘﺮیک بر روی ﺗﺼاﻮیﺮ اعمال گردید و سپس ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو روش پیکسل پایه و شیءگرا ﻧﻘﺸه کﺎرﺑﺮی اراﺿی اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺮدی ﺪ. با استفاده از مدل سازی CA مارکوف و با توجه به دو نقشه کاربری اراضی به دست آمده، ماتریس احتمال تبدیل کاربریها به یکدیگر محاسبه شد و نقشه پیش بینی تغییرات CA مارکوف برای 12 سال بعد یعنی سال 2030 به دست آمد و مساحت و درصد هر کدام از کاربری ها به طور جداگانه محاسبه شد. ﺑ ﺮای ارزیﺎﺑی دﻗﺖ ﻃﺒﻘﻪ-ﺑﻨﺪی از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی دﻗﺖ کلی و ﺿﺮیﺐ کﺎﭘﺎ استفاده شد. نتایج به دست آمده در طبقه بندی شیءگرا در هر دو شاخص صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب 94 درصد و 97/0 درصد بود که دقیقتر از روش پیکسل پایه است. بیش ترین مساحت در منطقه با استفاده از طبقه بندی شیءگرا در سال 2000 مربوط به کاربری دیمزار و کاربری مناطق کوهستانی و با استفاده از روش پیکسل پایه مربوط به کاربری مرتع ضعیف و کاربری دیمزار میباشد. با توجه به طبقه بندی صورت گرفته برای سال 2018 با استفاده از طبقه بندی شیءگرا بیش ترین میزان مساحت را کاربری مرتع ضعیف و کاربری دیمزار داشتهاند. نتایج نشان داد که بیش ترین میزان افزایش تغییرات در بین کاربریها را کاربری مرتع ضعیف در سال 2030 خواهد داشت که نسبت به سال 2018 نیز 07/24491 هکتار افزایش یافته است. بیش ترین میزان کاهش مساحت را کاربری مرتع متراکم با 23/26615 هکتار خواهد داشت. کاربری انسان ساخت نیز در طی این بازه 12 ساله 62/530 هکتار رشد خواهد داشت. با پیش بینی تغییرات کاربری اراضی نه تنها می توان میزان گسترش یا تخریب منابع را مشخص کرد بلکه می توان این تغییرات را در مسیر برنامهریزیهای مناسب هدایت کرد.

مسکن کوچک ترین  شکل تجسّم کالبدی استکه مهم ترین معیار رضایت مندی از آن در استحکام بنا نمود می یابد. نیاز روستاها به مسکن مناسب سبب اجرای اقدامات از سوی ارگان های دولتی مرتبط از جمله بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در قالب اجرای طرح مقاوم سازی مسکن روستایی طی چند دهه بعد از انقلاب شده است. مقاوم سازی، اثرات گسترده ای در مساکن روستایی داشته است. پژوهش حاضر به دنبال تعیین پیامد این برنامه ها بر زندگی روستاییان و کیفیت کالبدی سکونتگاه های روستایی است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. در راستایگردآوری اطّلاعات از روش های کتابخانه ای (فیش برداری) و میدانی (پرسش نامه و مشاهده) بهره برده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطّلاعات از روش های آمار توصیفی  و استنباطی (t تک نمونه ای، ویلکاکسون و پیرسون) به کار گرفته شده است. دهستان مورد مطالعه مشتمل بر 44 روستا می باشد که از این تعداد 15 روستا به عنوان نمونه انتخاب گردید. تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسش نامه با استفاده از فرمول اصلاح شده کوکران 150 خانوار تعیین و پرسش نامه ها به صورت نمونه گیری سهمیه ای در سطح روستاهای دهستان توزیع شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین مقاوم سازی مساکن روستایی و پایداری کالبدی در منطقه ی مورد مطالعه رابطه معناداری با سطح اطمینان 99 درصد به میزان 277/0 و کیفیت مسکن با 262/0 وجود دارد و علاوه بر این نتایج تحلیل گذشته نگر مبین تفاوت کاملاً معنادار در دوره قبل و بعد از مقاوم سازی در بهبود کیفیّت مسکن و پایداری کالبدی در منطقه ی مورد مطالعه مشاهده شده است. مقاوم سازی مسکن روستایی ضمن افزایش مقاومت بنا و کاهش آسیب پذیری آن در برابر مخاطرات طبیعی؛ بهبود کیفیّت کالبدی در سطح روستاهای محدوده ی مورد مطالعه را در پی داشته است.

مقدمه: یکی از الزامات بنیادین بخش گردشگری نیل به اهداف توسعه پایدار در راستای دستیابی به گردشگری پایدار می باشد. گردشگری پایدار سعی در تنظیم روابط بین مکان گردشگری و گردشگران دارد و رضایت بازدید کننده گان را فراهم آورده و به رشد اقتصادی ناحیه کمک می کند.هدف پژوهش: هدف تحقیق حاضر، شناسایی راهکارهای گردشگری پایدار در راستای توسعه اقتصادی سکونتگاه های روستایی در قلمرو کوچ نشینان شهرستان قوچان، می باشد.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی می باشد، و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش گراندد تئوری و مدل (DEMATEL) استفاده شد. در این تحقیق نمونه گیری از نوع غیراحتمالی به صورت نمونه گیری هدفمند تا مرحله اشباع (کفایت) نظری پیش رفت و در مجموع 40 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.قلمروجغرافیایی پژوهش: این پژوهش در قلمرو کوچ نشینان شهرستان قوچان مورد بررسی قرار گرفته است.یافته ها و بحث: از نتایج روش گراندد تئوری جهت شناسایی راهکارهای گردشگری پایدار در راستای توسعه اقتصادی روستاهای شهرستان قوچان، 6 مقوله (برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب گردشگری، تشکیلات و شناسایی جاذبه ها و ملزومات توسعه گردشگری، تقویت فرهنگ سنتی روستاهای گردشگری قوچان، بستر اقتصادی، اجتماعی، محیطی و انسانی کارآفرینی گردشگری، ارتقاء آموزش و آگاهی مردم محلی، بازاریابی در امر گردشگری)؛ شناسایی شد که از بین راهکارهای مطرح شده با استفاده از مدل دیمتل، راهکارهای (برنامه ریزی و سیاستگذاری مناسب گردشگری، تشکیلات و شناسایی جاذبه ها و ملزومات توسعه گردشگری، بستر اقتصادی، اجتماعی، محیطی و انسانی کارآفرینی گردشگری، ارتقاء آموزش و آگاهی مردم محلی،  بازاریابی در امر گردشگری) در نیمه مثبت نمودار عوامل علی قرار گرفته اند که نشان از تاثیرگذاری بالای این راهکارها می باشد و راهکار (تقویت فرهنگ سنتی روستاهای گردشگری قوچان) در نیمه منفی نمودار عوامل معلول قرار گرفته اند که نشان از تاثیرپذیری بالای این راهکار می باشد.نتایج: با تقویت فرهنگ محلی و سنتی منطقه می توان توسعه گردشگری را به حداکثر رساند تا بتوان تاثیرات آن را بر ابعاد اقتصادی زندگی سکونتگاه های روستایی به وضوح مشاهده گردد.

طبیعت همواره خدمات متنوعی به انسان ارائه می دهد که خدمات اکوسیستم نام دارد. شناخت توان سرزمین کمک می کند تا برای بهره وری بهینه از خدمات اکوسیستمی سرزمین، برنامه ریزی و مدیریت صحیح شود. یکی از انواع خدمات اکوسیستم، خدمات فرهنگی اکوسیستم نام دارد که اکوتوریسم در این دسته بندی قرار می گیرد. هدف این پژوهش، پهنه بندی توان سرزمین برای خدمت اکوسیستمی اکوتوریسم در شهرستان قوچان است. روش پژوهش براساس تصمیم گیری چندمعیاره است. در این تحقیق، پس از شناسایی معیارهای محیط زیستی مؤثر در پهنه بندی (ارتفاع، شیب، جهت شیب، زمین شناسی، خاک، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، فاصله از جاده و فاصله از سکونتگاه)، لایه های موردنظر وارد نرم افزار آرک مپ شد، سپس ضریب اهمیت معیارها حاصل از روش ای اچ پی اعمال و نرمال سازی لایه ها با منطق فازی انجام شد. درنهایت با روی هم اندازی و تلفیق تمامی لایه ها، پهنه های عالی، متوسط و ضعیف برای فعالیت های اکوتوریستی شهرستان مشخص شد. یافته ها نشان می دهد، 31 درصد از پهنه مورد مطالعه به لحاظ توان اکولوژیکی برای ارائه خدمت اکوسیستمی اکوتوریسم در طبقه عالی و 47 درصد در طبقه متوسط قرار دارد که بیانگر ظرفیت قابل توجه منطقه برای برنامه ریزی اکوتوریستی است که می توان روی پهنه های با ارزش عالی در جهت بهبود اقتصاد مردم محلی با حفظ محیط زیست بهره وری پایدار به عمل آورد.