بحران‌ سازمانی

بحران موقعیت اختلال برانگیزی است که کل سازمان (یا سیستم) را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پیشفرضهای اساسی آن را به چالش می‌ طلبد . بحرانها در دو دسته جای می‌ گیرند ؛ بلایا و سوانح طبیعی نظیر سیل ، زلزله‌ ، قحطی ،‌ تندباد و امثال آنها که در مدیریت اضطراری بحث می‌ شوند و سوانح مترقبه یا منتظره مانند ایجاد حریق ، بمباران ،‌ آدم ربایی ، ... و حوادث سازمانهای تجاری که نتیجه مستقیم و عمدی اعمال و کردار افراد و گروه ها می‌ باشد و نیاز به مدیریت بحران دارند ...

تصمیم گیری های مهم ، همواره از ضروریات بحران در لحظات اول است که هر اندازه سرعت تصمیم گیرى از سوى مدیریت بحران بیشتر باشد، سرعت کنترل بحران بیشتر است. ازآنجایی که هر سازمان در معرض بحران های گوناگونی است و شرکت ملی پخش فراورده های نفتی نیز از این قاعده مستثنی نیست، هدف تحقیق حاضر، انتخاب الگوی مناسب تصمیم گیری در شرایط بحران سازمانی، با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره است. این تحقیق، یک تحقیق کاربردی است، از نظر ماهیت و روش نیز توصیفی پیمایشی است. به دلیل این که رویکرد مورد استفاده در مطالعه حاضر، تکنیک ANP، است، تنها خبرگان و متخصصین امر، به عنوان نمونة آماری انتخاب شده اند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه خبره و مطالعة میدانی، استفاده شده است. در این تحقیق، برای بررسی روایی از روش روایی محتوا، استفاده شده و برای سنجش پایایی، نرخ ناسازگاری محاسبه شده است. برای شناسایی مهم ترین معیارهای مؤثر بر بحران از تکنیک دلفی و برای بررسی اولویت معیارها از ANP، استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزار Super Decision و برنامه اکسل صورت گرفت. این تحقیق، دو دستاورد اصلی به همراه داشت. دستاورد نخست، انتخاب الگوی مناسب تصمیم گیری در شرایط بحرانی است که با استفاده از نتایج محاسبه ها، مشخص شده است. دستاورد دوم نیز شناسایی شاخص های مؤثرتر بحران و اولویت بندی شاخص ها و بررسی روابط درونی آنها است. در پایان نیز پیشنهاداتی به شرکت مورد مطالعه و سایر محققان ارایه شده است.

هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی رهبری پایدار در مواجهه با بحران حاصل از کووید 19 به جهت تاب آوری در مشاغل صنایع غذایی استان گیلان است. این پژوهش در حوزه پارادایم تفسیری، از نوع پژوهش های کیفی با رویکرد استقرایی و براساس نظریه داده بنیاد است. جامعه آماری پژوهش، مدیران بخش های صف و ستاد در شرکت ها و کارخانجات تولید مواد غذایی استان گیلان می باشد. برای انتخاب نمونه، از روش نمونه گیری هدف مند استفاده شد که براساس قاعده اشباع با استفاده از 15 مصاحبه این مهم حاصل شد و به جهت اطمینان بیشتر تا 20 امین مصاحبه نیز ادامه پیدا کرد. داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل قرار داده شدند تا مفاهیم و مقوله ها طبقه بندی شوند. ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣﺤﻮری، ظرفیت سازی برای رهبری پایدار در مواجهه با کووید 19 اﺳﺖ ﮐﻪ در سه ﺑﻌﺪ اقدام های بنیادی، اقدام های انگیزشی و ارزیابی و کنترل استخراج شد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮایﻂ ﻋﻠﯽ، ﺷﺮایﻂ مداخله گر، راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎ در سه سطح مشتریان، کارفرمایان و سازمان ﺗﺪویﻦ و الگوی ﻧﻬﺎیﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪ. اقدام های مدیران در شرایط بحران، نقش محوری در شناسایی فرصت ها، تهدید ها و نقاط قوت و ضعف داشته و مدیران باید پیوندی قوی بین اقدام های بنیادی، انگیزشی و ارزیابی و کنترل به جهت اجرایی کردن مؤثر راهبرد ها در بحران ها ارائه دهند. نتایج پژوهش در حوزه مواجهه با بحران حاصل از کووید 19 در مشاغل صنایع غذایی نوآوری های تئوریکی و نظری به همراه داشته است و به کارفرمایان و پژوهشگران در حوزه صنایع غذایی، در درک و شناخت بهینه از الگوی رهبری پایدار در مواجهه با بحران حاصل از کووید 19 کمک می کند.

امروزه بحران سازمانی در مواجه با کووید 19 یکی از اثرگذارترین مشکلاتی است که مدیران و کارکنان سازمان ها در سرتاسر دنیا با آن روبرو می باشند؛ بنابراین پژوهش حاضر بررسی تاثیر توانمند سازی روان شناختی کارکنان در بحران سازمانی در مواجهه با پدیده کووید 19 با نقش میانجی معنویت سازمانی انجام شد. هدف کاربردی و از روش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان بیمارستان امام خمینی (ره) اردبیل و حجم نمونه 210 نفر می باشد که بر اساس روش نمونه گیری غیر تصادفی انتخاب گردید. ابراز اندازه گیری متغیرها پرسشنامه استاندارد و آزمون مدل پژوهش بر اساس روش معادلات ساختاری با نرم افزار LISREL می باشد. ضریب استانداردشده بین دو متغیر (توانمند سازی روان شناختی و بحران سازمانی)، 692 /0 β= و ضریب معناداری بین این دو متغیر نیز 651/9 را نشان می دهد. ضریب استانداردشده بین دو متغیر (معنویت سازمانی و بحران سازمانی)، 608 /0 β= و ضریب معناداری بین این دو متغیر نیز 851/14 می باشد. از نتایج دیگر مقدار z-value حاصل از آزمون سوبل برابر با 173/13 که نشان داد توانمندسازی روان شناختی بر بحران سازمانی در مواجهه با پدیده کووید 19 با تاکید بر نقش میانجی معنویت سازمانی تاثیر دارد مدلیانی معادلات ساختاری نشان داد، توانمند سازی روان شناختی کارکنان از طریق نقش میانجی گری معنویت سازمانی بر بحران سازمانی در مواجهه با پدیده کووید 19 تاثیر دارد.

هدف: با توجه به آسیب پذیری سازمان ها در برابر عدم قطعیت های محیطی، هیچ سازمانی از بحران مصون نیست. بنابراین آسیب های ناشی از بحران را می توان با اتخاذ استراتژی های صحیح، به حداقل رساند. ازاین رو هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه الگویی جامع و دوسوتوان برای گونه شناسی راهبردهای پاسخ به بحران های سازمانی است. طراحی/ روش شناسی/ رویکرد: برای دستیابی به هدف اصلی پژوهش از روش فراترکیب هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو (2006) استفاده شد. از این رو تمامی مقالات مرتبط با هدف پژوهش در پایگاه داده اسکوپوس در بازه 2010 الی 2021 مورد جست و جو قرارگرفته و 678 مقاله یافت شد که پس از بررسی و غربال آن ها بر اساس عنوان، چکیده، محتوا و کیفیت در نهایت 61 مقاله امتیاز لازم را جهت استخراج شاخص ها کسب نمودند. یافته های پژوهش: پس از تجزیه وتحلیل داده ها، 59 شاخص استخراج گردید که این شاخص ها در نهایت در 4 گونه شناسی راهبردی (تهاجمی، تدافعی، تحلیلگر و واکنشی) دسته بندی شدند. محدودیت ها و پیامدها: پژوهش حاضر مقالات علمی-پژوهشی انگلیسی زبان را بررسی کرده است. پژوهش های آتی می توانند مقالات فارسی زبان و سایر اسناد نظیر کتاب ها، مقالات کنفرانسی و... را نیز بررسی کنند. پیامدهای عملی: ایجاد تعادل نزدیک تر بین اکتشاف و بهره برداری، سازمان را قادر می سازد تا از خطر انقراض یا خطر عدم تطبیق با محیط های بحرانی اجتناب کند، یا حداقل آن را بهتر مدیریت کند. همچنین شرکت هایی که هم زمان فعالیت های اکتشافی و بهره بردارانه را دنبال می کنند می توانند در مقایسه با شرکت هایی که بر یکی به قیمت دیگری تمرکز می کنند به عملکرد برتر در بحران ها دست یابند. ابتکار یا ارزش مقاله: پژوهش حاضر یک گونه شناسی از استراتژی های مقابله با بحران را به عنوان توصیه هایی برای مدیران و رهبران سازمان ها ارائه می دهد که می تواند به صورت استراتژیک به کاهش اثرات منفی و مدیریت بحران کمک کند. نوع مقاله: پژوهشی