متن دورگه

التقاط، یکی از پیامدهای اجتناب ناپذیر ماهیت متغیر دنیای امروز، مدتی است که در حوزه مطالعات ترجمه توجه محققان را به خود جلب کرده است. بسیاری از پژوهشگران به بررسی این پدیده همت گماشته اند و آن را با رویکردهای مختلف و از زوایای گوناگون مورد مطالعه قرار داده اند. پژوهش حاضر این رویکردها را (به پدیده التقاط) در راستای چهار روند کلی طبقه بندی نموده است. علاوه بر این، در میان پژوهشگرانی که به مطالعه التقاط پرداخته اند، تنها تعداد بسیار معدودی مستقیما و به صراحت نمودهای این پدیده را بررسی کرده اند، و البته این عده اندک نیز نمودها را صرفا با دیدگاهی خاص و در پرتو رویکردی خاص به دست داده اند. بنابراین، طبقه بندی جامع عناصری که سبب ظهور ویژگی التقاط در متن می شوند در پیشینه مطالعاتی این حوزه به چشم نمی خورد. این مقاله، با تکیه بر مدل های زبانی و فرهنگی و با استفاده از پیکره ای بزرگ، درصدد ارایه طبقه بندی جامع و همه جانبه نمودهای التقاط است.

پشتیبانی از فرهنگِ بومی به شکل های گوناگونی در ادبیات معاصر رواج یافته و سبب گسترش گونه ادبی جدیدی به نام ادبیات پسااستعماری در جهان شده است. تغییر در زبان استعمارگر و تصاحب آن به منظور معرفی فرهنگ و زبان مستعمره، از ویژگی های نوشتار پسا استعماری است که نویسندگان مهاجر در مسیر نگارش تجارب خود در دنیای مهاجرت و انتقال فرهنگ بومی از آن بهره می برند. پژوهش حاضر با استفاده از شیوه توصیفی-تحلیلی در پی تبیین راه کارهای تصاحب زبانی بر اساس نظریه کاچرو (Kachru, 1983) و اشکرافت و همکاران (Ashcroft et al, 1989; Ashcroft et al, 2002) در مجموعه داستانی « Laughing without Accent » به قلم جزایری دوما (Duma, 2009) و ترجمه آن، « خنده لهجه نداره » به قلم نفیسه معتکف (Motakef, 2013) است. در این راستا، برآنیم تا به این پرسش ها پاسخ دهیم که آیا متن انگلیسی این داستان ها، قابلیت نقد پسااستعماری بر اساس نظریه تصاحب زبانی را دارد؟ نویسنده از چه شیوه هایی برای تصاحب زبانی و خلق اثری پسااستعماری بهره برده است؟ آیا تصاحب زبانی به ترجمه فارسی اثر نیز وارد شده است؟ بر پایه یافته های به دست آمده جزایری دوما (همان) در متن انگلیسی داستان ها از راه کارهای تصاحب زبانی برای تغییر در زبان انگلیسی بهره گرفته و متنی پسا استعماری تولید نموده است. در ترجمه متن از میان راه کارهای تصاحب زبانی فقط راه کارهای توضیح و تداخل زبانی باقی مانده اند و دیگر راه کارها در مسیر ترجمه از بین می روند و منتقل نمی شوند. همچنین هنگامِ بررسی داده ها مشخص شد که انتقال این راه کارها به ترجمه، سبب ورود بعضی از عناصر فرهنگی و زبانی انگلیسی به متن فارسی شده اند.