مطالب مرتبط با کلیدواژه

قصد فریب


۱.

خودفریبی از منظر روان شناسی و اخلاق با تأکید بر اندیشة آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق معرفت فریب خودفریبی خطای شناختی قصد فریب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
تعداد بازدید : ۲۷۷۳ تعداد دانلود : ۹۴۳
خودفریبی پدیده ای شایع است که هرکس آن را در حیات خود تجربه می کند؛ بااین حال تبیین چیستی و عوامل شکل گیری آن چندان ساده نیست. در خودفریبی شخص به عملی اقدام می کند که باعث ایجاد باور و شناخت خطا برای او می شود. این تعریف اجمالی بسیاری را قانع نکرده و آنان را برآن داشته است تا با نظر به مفهوم فریب، خودفریبی را تعریف کنند. مشابه سازی این دو پدیده به تناقض و چاره اندیشی برای برون رفت از آن منجر شده است. در تراث اسلامی اگرچه واژه خودفریبی به کار نرفته، اما به نیکی به زمینه های رخ دادن این پدیده ذیل بحث غرور اشاره شده است. از منظر اسلامی می توان ده عامل را برای خودفریبی برشمرد که با التفات به آن ها از خودفریبی پرهیز کرد. این مقاله که از شیوه توصیفی تحلیلی بهره می برد، نخست نگاه گذرایی به تعریف و ماهیت خودفریبی می کند، سپس عوامل روان شناختی معرفتی شکل گیری آن را از منظر اسلامی، به ویژه با تکیه بر اندیشه آیت الله جوادی آملی بررسی می کند. درنهایت به بررسی اخلاقی این پدیده خواهد پرداخت.
۲.

مفهوم شناسی دروغ از نگاه اندیشمندان مسلمان و غربی (گفتگو با دکتر علی اکبر تیموری)(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: مفهوم شناسی دروغ قصد فریب صداقت شوخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۰ تعداد دانلود : ۵۹۲
بی تردید، دروغ از مهم ترین رذائل اخلاقی است و در مقابل آن صداقت و راستی قرار دارد. همواره، هم در جهان شرق و هم در جهان غرب، اندیشمندان بسیاری (اعم از ایدئولوژیست های دینی و غیردینی) صداقت را یک حقیقت انسانی برشمرده، از آن دفاع کرده و در نصایح و لطائف اخلاقی، پیروان خود را از دروغ برحذر داشته اند. با این حال، پژوهش های گسترده ای با رویکردهای مختلف دینی، فلسفی و معرفت شناختی، جامعه شناختی و روان شناختی درباره مفهوم شناسی دروغ انجام و استدلال های متعددی برای آن ارائه شده است. آنچه در این گفتگو درباره آن سخن می رود، مفهوم شناسی دروغ از نگاه اندیشمندان غربی و اسلامی و اثبات همخوانی هر دو نگاه درباره این مفهوم است. این گفتگو با رویکردی مقایسه ای نشان می دهد با تحولی که در قرن بیستم در معنی دروغ ایجاد شده است، هم غربی ها و هم اندیشمندان اسلامی، قصد فریب را در معنی دروغ دخیل ندانسته اند. غربی ها برای اثبات مدعای خود به واژه اظهارکردن و اندیشمندان اسلامی به واژه اخبار/ گزارش دادن استناد کرده اند. وجه مشترک دو دیدگاه این است که هر دو واژه و تبیین ارتباط معناشناختی آن ها با دروغ، مفاهیم شوخی، لطیفه، طنز و تئاتر را به خوبی از گستره معنایی دروغ خارج می کنند.
۳.

مقایسه تعریف دروغ از منظر غربی و اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دروغ تعریف غربی تعریف اسلامی اظهارکردن إخبار قصد فریب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰۸ تعداد دانلود : ۳۰۶
تعریف کلاسیک از دروغ در دنیای غرب، متشکل از سه مؤلفه است: 1. جمله ای خطایی گفته شود 2. گوینده از خطا بودن آن مطلع باشد 3. گوینده قصد فریب مخاطب را داشته باشد. در اواخر قرن بیستم تعریف سه مؤلفه ای و به خصوص مؤلفه سوم آن (قصد فریب)، با مخالف های جدی روبه رو شده و تعریف های جدیدی از دروغ ارائه گردید. در تعریف های جایگزین از واژه اظهار کردن ( assertion ) استفاده و تلاش می شود با تأمل در این واژه، مواردی همچون شوخی، لطیفه، تئاتر و ... را از ذیل تعریف دروغ خارج کنند. در اغلب تعریف های ارائه شده نزد فیلسوفان و فقها از واژه إخبار و گزارش دادن استفاده شده است. این واژه (اخبار) به خوبی شوخی و لطیفه را از ذیل دروغ خارج می کند چرا که در آنها إخبار از امرِ دیگر، وجود ندارد؛ در نتیجه اندیشمندان مسلمان قصد فریب را جزء مؤلفه های دروغ در نظر نمی گرفتند. این مقاله بیان می کند که چگونه دقت در دو واژه اخبار و اظهار کردن ما را از لحاظ کردن قید «قصد فریب» به عنوان یکی از مؤلفه های دروغ بی نیاز می کند.