گفتاری بودن زبان قرآن

چکیده زبان قرآن گفتاری است؛ به این معنا که پاره‏ای از قراین فهم آیات که از آن به قراین حال و مقام تعبیر می‏شود، در متن قرآن نیامده است؛ لذا غفلت از آن، فهم کامل و صحیح آیات را دشوار می‏سازد. شواهدی که این نظر را تأیید می‏کند، عبارتند از: امّی بودن پیامبراسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و قوم او، از پیش نوشته نبودن متن قرآن، وجود جلوه‏های گفتاری در رسم‏الخط قرآن، تنوع مضامین و تعابیر سوره‏ها، بهره‏گیری قرآن از مفاهیم مأنوس مخاطبان و شورانگیز بودن آیات قرآن. این مطالب در مقاله حاضر به تفصیل آمده است.

در این مقاله، ویژگی های زبان قرآن با شاخصه های دیسکورس های گفتاری و نوشتاری مقایسه و انگاره گفتاری بودن زبان قرآن بررسی و ارزیابی شده است. نگارندگان مقاله، بر خلاف دیدگاه معتقدان به گفتاری بودن زبان قرآن که با انطباق بسیاری از ویژگی های سبکی و اسلوبی متعلق به زبان گفتار، مانند تکرار، التفات، عدم تناسب، تنوع موضوعی و غیره بر زبان قرآن، زبان این کتاب آسمانی را گفتاری می دانند، معتقدند برای داوری درباره گفتاری یا نوشتاری بودن زبان قرآن، باید فرایند شکل گیری و تولید متن قرآن را بررسی کرد. نگارندگان در این مقاله، با بررسی شاخصه های دیسکورس های گفتاری و نوشتاری و مقایسه آن ها با ویژگی های زبان قرآن، روشن ساخته اند که ویژگی های زبان قرآن با شاخصه های دیسکورس های گفتاری انطباقی ندارد و قرآن کریم در دیسکورسی نوشتاری شکل گرفته است، بنابراین زبان آن نیز نوشتاری است.