رشته علوم سیاسی

تحولات سریع در دنیای معاصر و نیازهای به شدت فزاینده محافل علمی و اجرایی برای درک بهتر و واقع گرایانه تر پدیده ها، فرایندها و رخدادهای جهان، نظام آموزش دانشگاهی بسیاری از کشورها را متناسب با این تحولات دستخوش تغییر کرده است. با توجه به چنین پیش فرضی، نظام آموزشی کشور نیازمند پویایی، تحول و پاسخگویی در مقابل نیازهای اجتماعی و جهانِ به شدت متغیر کنونی است. بسیاری از سرفصل های دروس رشته علوم سیاسی که در فضای سال های نخستین انقلاب اسلامی طراحی شده است، پس از سی سال نیاز به بازنگری دارند تا همخوانی بیشتری با نیازها و واقعیت های معاصر داشته باشند. با توجه به چنین الزامی، در این پژوهش به بازنگری سرفصل یکی از دروس رشته علوم سیاسی در دوره کارشناسی یعنی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخته می شود. مهم ترین یافته این پژوهش آن است که زمان آن فرا رسیده تا سرفصل های درس سیاست خارجی با عطف به تحولات داخلی، منطقه ای و بین المللی و متناسب با نیازهای جامعه دانشگاهی اصلاح شود. همچنین این مقاله نقاط ضعف سرفصل های این درس را مشخص و پیشنهادهایی برای بهبود، کارآمدتر بودن و هماهنگ تر بودن این سرفصل ها با نیازهای جامعه دانشگاهی ارائه می دهد.

همایش های سالانه انجمن علوم سیاسی ایران که از سال 1386 آغاز شده، با ده سال سابقه برگزاری، یکی از برنامه های منظّم این انجمن می باشد. آخرین مورد از این نوع همایش، در اسفند 1396 با عنوان «وضعیّت رشته علوم سیاسی؛ اکنون و آینده» برگزار شد. سؤال اصلی بررسی حاضر، این است که این همایش، به چه میزان، با استانداردهای همایش سالانه یک انجمن علمی، مطابقت دارد و محتوای در دسترس، به چه میزان، دستاورد یک ساله علوم سیاسی ایران را بازتاب می دهد؟ روش تحقیق، توصیفی تحلیلی می باشد. مهم ترین یافته های پژوهش: این همایش تا حدودی، دستاوردهای یک ساله علوم سیاسی ایران را بازتاب می دهد، نشانه هایی از بهبود و پیشرفت این دانش را منعکس می کند و نسبتاً با استانداردهای همایش های علمی، مطابقت دارد. به علاوه، شرکت کنندگان در همایش، به نمایندگی از اکثریّت جامعه علوم سیاسی ایران، موضوعات تخصصی سیاسی ایران را در چارچوب دانش متعارف علوم سیاسی، تجزیه و تحلیل کرده و در نقطه مقابل، اقلیّتی اندک، به تحوّل بنیادین و ماهوی این دیسیپلین نظر دارند. هم چنین، علوم سیاسی ایران، بنابر تحلیل ارائه کنندگان سخنرانی های علمی و چکیده مقالات، در شرایط بحرانی قرار داشته و ناکارآمد کردن این دانش، به دلیل استغنای دولتمردان کنونی ایرانی از تحلیل ها، قواعد و یافته های آن، از معضلات اصلی این رشته است. اصلاح این وضعیت دانش سیاسی در ایران نیز تنها در گرو پذیرش مرجعیت علم سیاست در حوزه سیاست گذاری عمومی و قواعد حکمرانی خوب از سوی نظام سیاسی حاکم می باشد.