سرمایه اجتماعی شبکه

"این پژوهش به بررسی تاثیرات روابط اجتماعی که از آن به عنوان سرمایه اجتماعی شبکه نام برده می شود، بر سلامت روان (جسمانی، اضطراب، کارکرد، افسردگی) می پردازد. مهم ترین عواملی که بر این پدیده تاثیر می گذارند عواملی هستند که روابط اجتماعی را متاثر می کنند (روابط غیررسمی افراد مورد توجه است). بهداشت روان افراد نیز اهمیت فراوان دارد. درصورت وجود سلامت روان افراد قادرند به دور از تعارضات رفتاری عمل کنند، و این روند با وجود سرمایه اجتماعی ممکن می شود. محتوای سرمایه اجتماعی شامل ارزش ها، هنجارها و پیوندهای اجتماعی است که در روابط اجتماعی شکل می گیرد. بدین طریق افراد قابلیت های خود را افزایش می دهند و از حمایت های محیطی و اجتماعی موجود در شبکه های ارتباطی خود برخوردار می شوند. در این تحقیق، نظریه های مختلف سرمایه اجتماعی را مورد مطالعه قرار می دهیم، به ویژه ی نظریه ولمن در مورد مدل اجتماع رها شده و سلامت روان (نظریه شخصیت سالم). داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه و با شیوه مصاحبه جمع آوری شد، جامعه آماری کارکنان سازمان آموزش و پرورش شهر ساری است که در سال 87 تعداد آن 4915 نفر بوده است. نمونه ی 300 نفری از طریق نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم استفاده شده است. سرمایه اجتماعی دارای ویژگی های ساختی، تعاملی و کارکردی است و بُعد کارکردی (حمایت متقابل) مورد سنجش قرار گرفته است. برای سنجش سلامت روان آزمون GHO استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که هر چه سرمایه اجتماعی افراد در بُعد کارکردی بیشتر شود، سلامت روانی نیز افزایش می یابد. افراد شاغل و متاهل از سرمایه اجتماعی بالاتر و سلامت روانی بیشتری برخوردارند. زنان انواع زنانه تر حمایت (عاطفی) و مردان انواع مردانه تر حمایت (مالی، عملی، اطلاع رسانی) را فراهم می کنند. همچنین نحوه ی ادراکات و نگرش های افراد در مورد اعضای شبکه بر سلامت روان آنان مؤثر بوده است."

"تعاملات اجتماعی از عناصر بنیادین هر جامعه ای محسوب می شود. بر اساس دیدگاه شبکه، روابط و پیوندها به عنوان سرمایه اجتماعی محسوب می شوند و فرد از طریق آن ها به منابع و حمایت های موجود در شبکه دسترسی می یابد. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه سرمایه اجتماعی شبکه زنان و مردان در تهران می باشد. فرض بر آن است که زنان و مردان به دلیل تفاوت در ساختار زندگی و به دلیل نابرابری های جنسیتی، دارای سرمایه اجتماعی متفاوت می باشند. تفاوت در سرمایه اجتماعی شبکه، در ابعاد ساختی (اندازه و ترکیب شبکه)، تعاملی (فراوانی تماس، صمیمیت) و کارکردی (حمایت ها) مطرح می باشد. در این پژوهش که با روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه انجام شده است، تاثیر جنسیت و متغیرهای زمینه ای بر سرمایه اجتماعی شبکه مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری را افراد 18 سال به بالای تهران تشکیل می دهند. حجم نمونه 320 نفر است که با روش نمونه گیری خوشه ای با احتمال متناسب با حجم انتخاب گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شبکه های زنان و مردان از نظر ساخت (اندازه و ترکیب شبکه) تفاوت های قابل ملاحظه ای ندارند، اما از نظر خصوصیات تعاملی و کارکردی متفاوت می باشند. زنان انواع زنانه تر حمایت (عاطفی) و مردان انواع مردانه تر حمایت (مالی و اطلاعاتی) را فراهم می کنند. افراد شاغل و متاهل سرمایه اجتماعی بالاتری دارند. آنچه که شبکه روابط زنان و مردان را از هم متمایز می سازد، فرصت ها و محدودیت هایی است که زنان و مردان دارند و ناشی از نابرابری های جنسیتی و عدم توزیع برابر امکانات و فرصت ها در جامعه می باشد. "

سلامت روان یکی از جنبه های مهم آسایش و سلامت تلقی می شود. خانواده های زن سرپرست در ایران و جهان رو به ازدیادند. زنان سرپرست خانوار به علت شرایط خاصی که در زندگی تجربه می کنند از نظر سلامت روان در معرض خطرند. این پژوهش با هدف شناخت عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت روان زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی شهر کرمان انجام شده است. برای انجام این پژوهش از چارچوب نظری سرمایة اجتماعی، سرمایة اجتماعی شبکه و پیامدهای آن در حوزه سلامت استفاده شد. نمونة این پژوهش 325 زن سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی بودند و اطلاعات از طریق پرسش نامة دوقسمتی محقق ساخته و پرسش نامة جی­ اچ کیو بیست و هشت همراه با مصاحبه جمع آوری شد. نتایج نشان داد که نزدیک به 44 درصد افراد وضعیت مناسبی از نظر سلامت روان ندارند. متغیرهای سن، اعتماد اجتماعی، احساس تعلق، مشارکت اجتماعی، سرمایة اجتماعی، اندازه شبکه اجتماعی و فراوانی تماس با اعضای شبکه، همبستگی معنی داری با سلامت روان دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حمایت مالی، حمایت عاطفی، حمایت خدماتی و مشارکت اجتماعی، مهم ترین عوامل اجتماعی پیش بینی کنندة سلامت روان افراد مورد مطالعه محسوب می شوند. بنابراین، سرمایة اجتماعی شبکه، خصوصاً در بعد کارکردی، بیش از سرمایة اجتماعی عام در تبیین وضعیت سلامت روان مورد توجه است.