فقیه جامع الشرایط

اجرای حدود در عصر غیبت یکی از موضوعات پر ماجرا در فقه امامیه است. در بعد درون فقهی، در خصوص این که در عصر غیبت اقامه کننده حدود چه کسی خواهد بود، بین فقها اختلاف نظر وجود دارد. عده ای از فقها اجرای حدود را جزء وظایف اختصاصی امام معصوم و نایب خاص آن حضرت می دانند و با استناد به اصل عدم ولایت، معتقدند اجرای حدود در زمان غیبت باید تعطیل شود. در مقابل، گروه کثیری از فقها با استناد به اطلاقات دلایل حدود و روایاتی دال بر نیابت عام فقها از سوی امام معصوم در عصر غیبت، به وجوب اجرای آن از سوی ولی فقیه جامع الشرایط معتقدند....

یک از مسائلی که حکم آن در بین علمای شیعه همیشه مورد اختلاف آنان بوده، حکم اقامه نماز جمعه در زمان غیبت امام معصوم(ع) است؛ در یک تقسیم بندی دقیق این نظرات به پنج گروه مختلف تقسیم می شوند. گروه اول قائلین به وجوب عینی، گروه دوم قائلین به وجوب تأخیری بین نماز جمعه و نماز ظهر همراه با شرط وجود فقیه جامع الشرایط، گروه سوم قائلین به وجوب تأخیری بدون شرط وجود فقیه، گروه چهارم قائلین به حرام بودن اقامه نمازجمعه در عصر غیبت و گروه پنجم شامل کسانی است که در این مسئله توقف نموده و نظر نهایی خود را اعلام نکرده اند. آیت الله خویی در موسوعه خود و آیت الله سید مصطفی خیمنی در مدارک تحریرالوسلیه پدربزرگوارشان حضرت امام خمینی(ره) به بازگو نمودن و بررسی آراء مختلف در این بحث پرداخته اند و در آخر نظر خودشان را مطرح نموده اند، ما در این پژوهش علاوه بر این دو کتاب ارزشمند به کتاب های شهید اول و شهید ثانی نیز مراجعه کرده و به نظرات ایشان نیز اشاره ای نموده ایم. آیت الله خویی به واجب تأخیری را به طور کلی می پذیرند، ولی به نظر آیت الله سید مصطفی خمینی، واجب تأخیری ای که در آن وجود فقیه جامع الشرایط شرط نباشد، نظر قوی تر است.

در فرهنگ شیعه، ولایت امر برای فقیه جامع الشرایط امری مسلم و ثابت شده است که پشتوانه علمی دارد اما در گستره آن اختلاف نظر وجود دارد. برخی آن را مقید و برخی دیگر آن را مطلق می دانند. در این جستار با قبول ولایت مطلقه فقیه به مفهوم شناسی آن و تبیین مطلقه بودن آن پرداخته شده است، سپس مقایسه ای تطبیقی میان ولایتِ مطلقه فقیه در جمهوری اسلامی ایران با رهبران نظام های لیبرال دموکراسی انجام شده است. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی اثبات شده است که فرق عمده میان این دو نوع زعامت و رهبری نگاه و جهت گیری ولایت فقیه در جمع بین امور دنیوی و اخروی است. در فرهنگ شیعی، ولایت فقیه نوعی مرجعیت و رهبری الهی است که در طول رهبری معصومان6 است برخلاف نظام ها و کشورهای لیبرالی همچون آمریکا، انگلستان و آلمان که حداکثر تلاش آنها کسب رضایت دنیوی و مردمی است.