هنرهای دستی

بیشتر زنان ترکمن با بهکارگیری توانمندی و خلاقیت خود آثاری میآفرینند که از ارزش معنوی و مادی والایی برخوردار است. اگرچه هرگز کار این زنان به عنوان اثر هنری ارزیابی نشده است، ایشان با عرضه و فروش آثارشان برای حل مشکلات مادی خانواده و جامعة خود کوشش میکنند. در این مقاله بر اساس تحقیقات میدانی و کتابخانه ای این فرض به اثبات می رسد که آشنایی با هنر قالی بافی و سایر هنرهای محلی به زنان ترکمن این توانمندی را بخشیده است که با به کارگیری استعداد و ذوق خود از این هنرها در مسیر اعتلای معیشت خانواده گام بردارند و درنتیجه در اقتصاد خانواده نسبت به مردان سهم بیشتری داشته باشند. مشکلات موجود بر سر راه این زنان بسیار است. در این مقاله با برشمردن مشکلاتی چند، راه ها و پیشنهاد هایی برای بهتر شدن شرایط تولید و عرضة محصولات هنری آنان ارائه می شود. به یقین، با حمایت و پشتیبانی از زنان هنرمند ترکمن به رشد هنرهای بومی این منطقه نیز کمک خواهد شد.

هنرهای دستی همواره در طول تاریخ و در بین اقوام و ملل مختلف از اهمیتی ویژه برخوردار بودهاند؛ زیرا علاوه بر اینکه نماد فرهنگی کشور محسوب میشوند یکی از وجوه تمایز فرهنگ هر منطقه و قوم از دیگری نیز به شمار میآیند. نگارنده درصدد کشف، شناسایی و توصیف زیباییها و پیچیدگیها در هنرهای دستی خطه کردستان بر آمده و به توصیف انواع هنرها و ویژگیهای خاص آن منطقه پرداخته تا شاید قدمی کوتاه جهت جلوگیری از فراموش شدن آنها بردارد. بهراستی هنرهای دستی زنان این خطه، تجلی فرهنگ، هنر و هویت ملّی و زاییده ذهن یک ایرانی اصیل و گویای فرهنگ و تاریخ قوم و ملتی است که طرحها و نقشها، طعمها و عطرها، رنگها و سایههای پنهان در آن، دانشی را به مخاطب منتقل میکند که بیشک دهها جمله و صدها کلمه نمیتواند چنین به روشنی از هویت و فرهنگ و نگاه یک قوم سخن گویند. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی با رویکرد آسیبشناسی بوده و از شیوه اسنادی و میدانی (مشاهده) بهره گرفته است. ابزار اندازهگیری و گردآوری اطلاعات در انجام این پژوهش، مصاحبه، مشاهده، فیشبرداری، استفاده از بانکهای اطلاعاتی و شبکههای کامپیوتری، و از نظر هدف نیز کاربردی بوده است.

هنر هخامنشیان تلفیقی از هنر ملل تابعه و هنرهای بومی منطقه بوده و بخش عظیمی از آن در خدمت حکومت بوده است. نظر به اینکه در اکثر مقالات و کتب نگارش شده درباره نقوش دوره هخامنشی بیشتر به مطالعه هر نقش به طور مجزا و یا تطبیق با نقوش مشابه در سایر ملل یا ادوار پرداخته شده، این تحقیق با مورد مطالعه و تطبیق قرار دادن نقوش پُر کاربرد این دوره، با قرار دادن آنها در دو دسته نقوش متعلق به آثار معماری و نقوش متعلق به هنرهای دستی با تأکید بر آثار فلزی و مُهرها، به بررسی آنها از زاویه متفاوت پرداخته است. در این پژوهش، هدف بررسی میزان تطابق و ارتباط نقش مایه های موجود در آثار معماری تمدن هخامنشیان با آثار صنایع دستی همان دوران است و یافتن ارتباط فرمی و محتوایی بین نقوش هنرهای دستی (با تأکید بر مهرها و آثار فلزی) دوران هخامنشی با آرایه های معماری آن دوره است. تحقیق پیشِ رو از حیث روش، پژوهشی توصیفی   تطبیقی تحقیق پیش رو از حیث روش، پژوهشی توصیفی تطبیقی است و نتایج حاصل از این پژوهش نمایانگر آن است که نقوش شیر، گاو و گل لوتوس در حالت های مختلف و ترکیبی بیشترین کاربرد را در معماری و هنرهای دستی داشته و چگونگی اشتراکات و تفاوت ها در نقوش به کار رفته در این دو گروه آثار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نمایانگر وجود اشتراکات و تفاوت ها در نقوش به کار رفته در این دو گروه آثار است و نشان می دهد هنر این دوره با تأثیرپذیری از عواملی نظیر قدرت حاکم، عقاید و باورها، اقلیم و حتی احساسات و ترس های حاکم بر جامعه شکل گرفته است، همچنین وجود سفارش دهنده مشترک، یعنی قدرت حاکم، برای بیشتر آثار و ارتباط بین هنرمندان معمار و هنرمندان هنرهای دستی، عامل دیگر وجود نقوش مشترک در این دوره است.