رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی

حریم خصوصی و شناخت مفهوم و محدوده ی آن برای افراد جامعه، یکی از مبانی اصلی حفظ حقوق افراد و مصون ماندن حریم آنان از تعرّض می باشد. از این رو این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات از کتابخانه های تخصّصی فقهی و نرم افزارهای علوم اسلامی، حریم خصوصی مردم را از نظر اندیشه های امام خمینی (ره) و فقهای معاصر مورد بررسی قرار داده است. پس از بررسی مسائل مذکور در این رساله، به این مهم، دست می یابیم که حریم خصوصی ناظر بر حفظ جان، مال، حیثیت و کرامت انسان ها است. از این رو امام خمینی (ره) به عنوان معمار کبیر انقلاب اسلامی، به ابعاد مختلف امنیت توجه داشتند و با مداقه در اندیشه های امنیتی ایشان می توان به این مهم دست یافت که ایشان به امنیت اشخاص و شهروندان اعتقاد داشتند. برخی از مؤلفه های حریم خصوصی از منظر امام (ره) و فقهای معاصر عبارتند از: حق برخورداری از آزادی برای شهروندان در عرصه های عقیده و اندیشه، منصب و شغل، اقلیت های مذهبی و دارایی های شخصی می باشد. در بین احکام شریعت اسلام دو سنخ مهم از دستورات موازی را میتوان یافت نمود. نوع اول دستوراتی که امت اسلامی را از تجسس و دخالت در امور یکدیگر و تلاش برای دریافت اطلاعات شخصی دیگران نهی کند؛ لذا با توجه به نظام حقوقی چنین تداعی میشود که دین اسلام درصدد ایجاد اصل حریم خصوصی و عدم جواز هتک و تجسس در آن برای حفظ حقوق عمومی و فردی افراد می باشد.

ش ه ادت ب ه ع ن وان ی ک ی از ق دی م ی ت ری ن و در ع ی ن ح ال از م ه م ت ری ن وس ای ل و ادل ه اث ب ات دع وی م ی ب اش د ک ه از ن ظر ف ق ه ا، ع ب ارت از ه م ان اع لام و اخ ب ار اس ت ک ه در آن ق طع و ی ق ی ن ش رط ش ده اس ت و ش ه ادت گ اه ی ب ه م ع ن ای ت ح م ل ش ه ادت ، ی ع ن ی گ واه ش دن و گ اه ی ب ه م ع ن ای ادای ش ه ادت ، ی ع ن ی گ واه ی دادن اس ت . شهادت کذب از جمله جرایم علیه اجرای عدالت قضایی می باشد و از موانع عدالت قضایی می باشد. شاهد که به دادگاه مراجعه می نماید با اداء شهادت کذب نزد مقامات رسمی دادگاه موجبات تضییع حقوق افراد و جامعه را فراهم می نماید جدا از اینکه شهادت بنحو کذب از نظر شرعی حرام و اخلاقی مذموم می باشد از قدیم الایام تاکنون عمل مذکور جرم انگاری شده و مجازات هایی بر آن تعیین گردیده است. در این مقاله قصد داریم با شناخت دقیق شهادت و شخص شاهد به بررسی و شناخت مسئولیت مدنی و کیفری شهادت کذب و دروغ و همچنین آثار حقوقی شهادت کذب و غیرواقع بپردازیم.

یکی از مهمترین مباحث در ادبیات اسلامی و در میان آیات و روایات موضوع حقوق شهروندی میباشد که کانون و مرکز توجه امام اول شیعیان، امام علی علیه السلام بوده است. حقوق شهروندی از مفاهیم مدرن و از لوازم زندگی دموکراتیک افراد در یک جامعه ی محسوب می شود. این مفهوم با اعلامیه بشر و حقوق شهروند فرانسه تجلی عینی کامل یافت و تبدیل به یکی از مباحث مطرح و مهم جهان کنونی و مورد توجه اندیشمندان و صاحبان مکاتب حقوقی مختلف قرار گرفت. در رابطه با این حقوق دو دیدگاه وجود دارد. یک نظر دین را ناتوان از وضع قواعدی به عنوان حقوق شهروندی می داند. دیدگاه دیگر که از سوی برخی نظریه پردازان دینی القا می شود، قایل به این است که دین مجموعه ی تکالیفی است برای بشر و او باید در قالب این تکالیف به انجام وظیفه پرداخته و تصور حقوقی برای اعطای اختیار و آزادی و غیر آن به انسان، خارج از موازین دینی و مبانی اسلامی است. در این نوشتار با برگزیدن شاخه خاصی از حقوق شهروندی، تحت عنوان حقوق شهروندی مدنی و با اطمینان قلبی وجود غنای کافی در مبانی دینی این مقولات و از آن میان نهج البلاغه سعی در دستیابی به مضامینی داریم که پاسخگوی فرضیه ما درباره جایگاه حقوق شهروندی مدنی در دیدگاه امام علی (ع) باشد. مضامین مربوط به این موضوع باتوجه به فرازهای نهج البلاغه استخراج و در قالب مقولات حق حیات، کرامت، مالکیت، امنیت، آزادی و برابری و مواردی از این قبیل دسته بندی شده اند. نهج البلاغه، به عنوان یک متن دینی حاوی پیامهایی است که می تواند در تحقق شرایط جامعه مبتنی بر اصول زندگی مدنی موثر باشد و در این راستا با استفاده از روش اسنادی و تتبع نظری به طور مبنایی ثابت می گردد که انسان در اندیشه ی امام علی (ع) فردی است حق مدار و برای رسیدن به حقوق شایسته ی خود نیازمند انجام اموری به عنوان تکالیف است و براین اساس، تکالیف نیز بازگشت به حقوق دارند. شناسایی و تعیین قواعدی برای زندگی مدنی انسان که از آن جمله حقوق شهروندی مدنی باشد، نه تنها با مبانی دینی ما مخالف نیست، بلکه از لوازم حتمی و مبنای زندگی شهروندی در جامعه و حکومتی است که توسط امام علی (ع) در قرنها پیش اداره می گردید و بسیار مورد توجه حضرت قرار گرفت.

تجارت الکترونیک از پدیده های بسیار مهم منبعث از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که تحولی بس شگرف در حجم و شیوه تجارت و کسب و کار ایجاد کرده است. اهمیت تجارت الکترونیک در دنیای کنونی که عصر ارتباطات و گستردگی فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی وفرهنگی است، برکسی پوشیده نیست. از طرفی دیگر تحولات چندین سال اخیر در فناوری اطلاعات باعث نفوذ اینترنت در بین عموم مردم در سطح جهان و بویژه کشورهای پیشرفته شده است. میزان دسترسی در سطح جوامع پیشرفته به حدی گسترش یافته است که باعث شده است تا از آن به عنوان ابزاری برای رفع احتیاجات روزمره زندگی استفاده شود. رشد روز افزون فناوری به ویژه فناوری اطلاع رسانی (IT ) چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی باعث شده است افراد بسیاری به اینترنت دسترسی داشته باشند به گونه ای که پیش بینی می شود در سال های نه چندان دور در منطقه آسیا، اقیانوسیه و آمریکای لاتین بیشترین تعداد کاربران اینترنت در جهان را خواهد داشت. این رشد بالای دسترسی عموم مردم به اینترنت باعث شده است تا امکان تجارت و کسب و کار از طریق اینترنت یا به عبارت بهتر تجارت الکترونیک و کسب و کار الکترونیکی از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است. ویژگی های تجارت الکترونیکی از قبیل جهانی نمودن تجارت، برداشتن محدودیت های زمانی و مکانی، کاهش قیمت منابع جهت خرید، افزایش درصد فروش، عدم وجود محدودیت زمانی در معاملات، دسترسی آسان به اطلاعات لازم، کاهش چشمگیر هزینه های معاملاتی و بسی اری دیگ ر از مزایای تج ارت الکترونیک در چند دهه اخیر می باشد که به طور اجم الی می توان آنها را ذکر کرد.

یکی از بهترین استراتژی های بازاریابی در شبکه های اجتماعی، بازاریابی ویروسی است. هدف از بازاریابی ویروسی در شبکه های اجتماعی، انتشار سریع اطلاعات است. با شکل گیری شبکه های اجتماعی مجازی، ایجاد شبکه های گسترده تر و وسیع تری ورای مرزهای جغرافیایی موجب ایجاد بستری عظیم تر از ساختار شبکه ای است. اهمیت این موضوع به اندازه ای است که بسیاری از شرکت ها درکسب و کارهای مختلف به دلیل عدم همسویی با رشد فناوری به ناچار منهدم شده اند. لذا اهمیت پرداختن به این امر در جامعه رو به رشد ما بسیار بالا و حیاتی می باشد. در این مقاله سعی شده تا با ارایه جنبه های پر اهمیت و تاثیرگذار شبکه های اجتماعی، مولفه های بازاریابی ویروسی را در جهت پیشرفت آن ها ارزیابی کرده و به ارایه مدلی جهت سنجش آن بپردازیم تا سازمان ها و شرکت های تجاری که از بازاریابی ویروسی بهرمند هستند بتوانند تاثیر پیشرفت شبکه های اجتماعی را در تبلیغات، جذب مشتری و به طور کلی در فروش و سودآوری خود مورد سنجش قرار داده و با تقویت مولفه های اجتماعی بیان شده در مقاله، تاثیرات آنها را افزایش دهند.

در عصر حاضر گسترش فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در تمام ابعاد زندگی انسان تغییرات اساسی به بار آورده است، یکی از این تغییرات اساسی، دگرگونی شکل آموزش است. در این شکل جدید دیگر لازم نیست که آموزش همواره در داخل مراکز آموزشی با دیواره های بسته باشد، بلکه می تواند در سطحی وسیع و با انعطاف لازم، فارغ از زمان و مکان خاص در دسترس همگان باشد. این نوع جدید با همه امکانات و جذابیت هایی که دارد چالش هایی بسیاری را هم با خود به همراه دارد که تحقیقات نظری و میدانی بسیاری را می طلبد. در نظام آموزشی کشور لازم است نسبت به چگونگی کاربرد فنّاوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی توجه کرد و نسبت به آنها در آموزش برخورد مناسبی شود. استفاده از فنّاوری های جدید در عرصه آموزش و پرورش به طور اعم و در برنامه درسی به طور اخص، تغییرات مهمی را ایجاد می کند و یادگیری-ها وسعت و غنای بیشتری می یابد. یادگیری مشارکتی یکی از شیوه های مؤثر و کارامد در جهان است که با آثار آموزشی و پرورشی بسیار زیادی که دارد می تواند انگیزه لازم برای رشد علمی و اجتماعی یادگیرندگان را فراهم آورد و فراگیران را برای زندگی در وضعیت پیچیده و متغیر دنیای آینده آماده سازد. تلاش فزاینده و تعاملات سازنده مؤثر است و با ایجاد همبستگی مثبت و متقابل باعث افزایش خلاقیت، قدرت پردازش اطلاعات و تفکر سطح بالا در یادگیرندگان می شود.

پ س از گ ذش ت سال های متمادی، دانش و تجربه بشری به اینجا رسید که برای تحقق آرمان ها، هدف ها، رفع نیازها، مشکلات و در نهایت پیشرفت همه جانبه جوامع بشری نیازمندبرنامه ریزی در تمامی حوزه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، آموزشی، فرهنگی، امنیتی و مانند آنها هستند. و برای دستیابی به موارد مذکور چند قرنی است که در کشورهای مختلف جهان سازمان های کوچک و بزرگ جهانی، منطقه ای و داخلی ایجاد شده است و روز به روز به ابعاد، پیچیدگی و انواع سازمان ها اضافه می شود. در واقع زندگی بشر امروزی بدون سازمان میسر نیست. هیات های تخلفات اداری ب رای بقاء و تداوم نقش مثبت و سازنده خود نیازمند افکار، اندیشه ها، نظرات ت ازه و ن و ه ستند تا با دریافت دیدگاه های نو مبتنی بر تحقیقات میدانی و اندیشه ها و ت ئوری ه ا ب ت وان ن د پ وی ای ی خ ود را ت ض م ی ن ک ن ن د وگ رن ه رو ب ه عدم کارایی لازم خواهند بود. مقاومت هیات تخلفات اداری در قبال تغییرات و تحولات جهانی و منطقه ای موجب عدم کارایی آنها شده و حتی قادر به حفظ وضع موجود نیز نخواهند بود.

هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسه تفکر خلاق، تفکر انتقادی و حل مسئله ی اجتماعی در بین نوجوانان تیزهوش و عادی در سال تحصیلی 98- 1397 بود. روش پژوهش حاضر علی- مقایسه ای است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان تیزهوش و عادی مشغول به تحصیل در پایه متوسطه دوم (دهم و پایه یازدهم) در مدارس پسرانه شهر کرمانشاه (بدون بزرگسالان و استثنایی) بودند که با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای دانش آموزان متوسطه دوم در مدارس تیزهوشان و عادی پسرانه شهر کرمانشاه با هم مقایسه شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های خلاقیت عابدی، (1363،CT)، تفکر انتقادی کالیفرنیا فاسیونی و فاسیونی (1992،CCTDI) و حل مسئله ی اجتماعی دزوریلا و همکاران (2002،SPSI-R) است. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و از آمار استنباطی که از آزمون تحلیل واریانس استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از این بود که بین دانش آموزان تیزهوش و عادی از لحاظ تفکرخلاق و گرایش به تفکر انتقادی تفاوت معناداری وجود ندارد (41/1=F، 05/0< 230/0=p؛ 98/0=F، 05/0< 451/0=p) اما حل مسئله اجتماعی، در بین دانش آموزان تیزهوش و عادی دارای تفاوت معناداری می باشد (89/0=F، 05/0> 012/0=p). با توجه نقش مهم تفکر خلاق، تفکر انتقادی و حل مسئله ی اجتماعی در بین نوجوانان و اهمیت آن در پیشرفت تحصیلی آن ها، از این رو به مسئولین آموزش و پرورش توصیه می شود گام های مؤثری در جهت حفظ و ارتقاء تفکر خلاق، تفکر انتقادی و حل مسئله ی اجتماعی دانش آموزان بردارند.

مابین مفهوم تعلیق و مفهوم شرط در معنای اخص آن تفاوت اساسی وجود دارد. تعلیق، موکول و وابسته کردن عقد به امری دیگر است، به طوری که پیش از تحقق امر معلّق علیه، عقدی به وجود نمی آید، در صورتی که شرط امر فرعی متصل به عقد است که تشکیل عقد متوقف بر آن امر فرعی نیست بلکه عقد در زمان انشا محقّق می گردد و شرط یا آثار آن را نیز با خود به وجود می آورد. به نظر می رسد که استفاده از کلمه شرط به جای تعلیق خلاف اصطلاح تخصصی است. اینکه اراده طرفی در انشاء یا منشأء بوده است برای تعیین وضعیت عقد اهمیت اساسی دارد. نیت طرفین از قرائن و شواهد و بطور معمولی از الفاظ و کلماتی که هنگام اظهار خواسته خود به کار به می برند، دانسته می شود اما هرگاه در مورد اختلاف بین طرفین، از لفظ یا قراین دیگر نوع تعلیق مشخص نباشد این سؤال مطرح است که تعلیق را از حیث وضعیت عقد باید به چه نوع تعلیقی حمل کنیم.

حق بر خدمات، در حال حاضر، در سطح جهان به عنوان یکی از مصادیق اصلی حقوق بشر و یکی از حقوق اساسی شهروندان به رسمیت شناخته شده و در اسناد بین المللی هم بر آن تأکید شده است. بر اساس اصل 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز برخورداری از تأمین اجتماعی ازنظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، ازکارافتادگی، بی سرپرستی، درراه ماندگی، حوادث و سوانح ونیازبه خدمات بهداشتی درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره، حقی است همگانی و دولت موظف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت های مالی فوق را برای یکایک افراد کشور تأمین کند. در سیاست های کلی خدمات نیز بر ضرورت ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی و توان بخشی خدمات مبتنی بر اصول و ارزش های انسانی- اسلامی و نهادینه سازی آن در جامعه تأکید شده است. باوجود تأکیدهای اسناد بین المللی و اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی بر موضوع خدمات، هنوز چنانکه بایدوشاید مبانی فقهی و حقوقی وظایف و مسئولیت های نظام جمهوری اسلامی در این زمینه و حدود این وظایف و مسئولیت به خوبی تبیین نشده است، ازاین رو، در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع فقهی، حقوقی و روایی انجام شده این مبانی تبیین و حدود وظایف و مسئولیت های نظام جمهوری اسلامی درزمینه خدمات عمومی ترسیم شده است.

با توجه به پیامدهای منفی و چالش برانگیز پدیده ی سیاست زدگی در بین جوامع به خصوص کشور ایران، موضوع سیاست زدگی یکی از مباحث پراهمیتی است که در سال های اخیر مورد توجه تحلیل گران اسلامی و سیاسی کشور قرار گرفته است. از این رو پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، علل بروز پدیده سیاست زدگی در بین جوامع را مورد بررسی قرار داده است و به بیان راهکارهای جلوگیری از این پدیده پرداخته است. پس از بررسی مسائل مذکور در این رساله، به این مهم، دست می یابیم که استحکام و انسجام هر جامعه ای، توجه به قانون و رعایت آن است و سیاست پذیری در جامعه به منزله پذیرش منطق قانون است. با وجود این، برخی از انسان ها روی از قانون بر می گردانند و قانون شکنی می کنند. برای تبیین دلایل سیاست زدگی همانند هر پدیده اجتماعی دیگر باید از زوایای مختلف به آن نگاه کرد. به طور کلی عوامل اقتصادی، قانونی، مدیریتی و اجتماعی-فرهنگی در سیاست زدگی افراد اکثر جوامع تاثیرگذارند. لذا بی توجهی به هر یک از این عوامل می تواند منجر به قانون گریزی افراد در جامعه شود. همچنین در کشور ایران، نظامی که داعیه اسلامی بودن را دارد، نهایت سعی خویش را در به حداقل رساندن سیاست زدگی افراد در جامعه بنماید و سعی در قانون پذیر نمودن شهروندان خویش با در نظر گرفتن شرایط زمان و مکان بدارد. سیاست همزاد آدمی بوده است و عجیب است که سیاست زدگی نیز چنین عمری دارد. در هر دوره تاریخی دلایل متعددی برای سیاست زدگی وجود داشته است و دارد و خواهد داشت مانند: عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که هریک از این عوامل در جوامع مختلف، میزان و جهتش متفاوت است و بعضا می توان گفت سلسله و مجموعه ای از این عوامل مسبب سیاست زدگی و هنجارشکنی خواهدشد؛ سیاست زدگی یک ناهنجاری است که حتما باید برطرف شود. مخصوصا در دنیای امروز اگر سیاست زدگی نهادینه شود، امکان توسعه وجود نخواهد داشت.

کارکنان شاغل در وزارتخانه ها و موسسات دولتی و شهرداری ها و موسسات وابسته از جهت ساختار و شمول بازنشستگی بنابر مقررات موجود مشترک یکی از صندوق های خدمات کشوری و یا تامین اجتماعی به تبع واحد محل اشتغال می باشند. با توجه به مشکلات و نارسایی ها از جمله عدم برنامه ریزی صحیح در مورد مشمولین و متقاضیان بازنشستگی، عدم ارسال به موقع لیست پرداخت حق بیمه توسط کارفرمایان و عدم درج سوابق بیمه ای و طولانی بودن مراحل انجام کار در فاصله زمانی بین پایان کار تا برقراری مستمری و وجود کنترل های مضاعف برای صدور حکم، پراکندگی قوانین مصوب شمول و پرداخت حق بیمه توسط دولت و بسته بودن ورودی های جدید به هر یک از صندوق ها و از همه مهمتر متفاوت بودن قوانین شمول و بازنشستگی در سیستم های استخدامی از جمله استخدام کشوری با تامین اجتماعی موجب تفاوت هایی شده است که زمینه تبعیض را فراهم می کند به نظر می رسد قانون مدیریت خدمات کشوری و قانون تامین اجتماعی کوشش دارند تا مشکلات و شمول و بازنشستگی را برطرف نمایند.

انگیزش وسیله ای در دست معلم است تا به وسیله آن میل به یادگیری را در فراگیر دامن بزند. قطع نظر از هزینه های گزاف آموزشی با شیوه هایی که در تدریس به کار گرفته می شوند، اگر شوق به یادگیری در فراگیرنده برانگیخته نشود تمایلی به یادگیری نشان داده نخواهد شد و درنتیجه آموزش اثربخش نخواهد بود با توجه به این نکته است که سعی می شود تا در هر آموزشی با تلاش آگاهانه و مستمر انگیزش را برای یادگیری در فراگیران شکوفا کرده و ایشان را به آموختن مطالب آموزشی علاقه مند کرده و یادگیری زمانی اثربخش است که فراگیران برانگیخته گردند. انگیزش می تواند کلیه جنبه های رفتاری فرد را تحت تأثیر قرار داده و نحوه ادراکات، تصورات، یادگیری ها و استدلال های انسان اثر گذاشته و با شناختن آن از طرفی موجب تقلیل مشکلات روانی شده و از طرف دیگر مقدمات رشد و شکوفایی انسان را میسر می سازد.

کمالایخفی علی الجمیع ان نبی الاسلام رحمه من عندالله لعامه البشریە حیث قال رب الارباب وما ارسلناک الا رحمه للعالمین وان فضله علی سائرالانبیاءکفضل القمر علی سائر النجوم لذلک فان سب کما قال علماءنا العظام مخرج عن المله وکذلک سب آل بیته الاطهار لان حبهم حب للنبی وبغضهم بغض للنبی صلی اللە علیه وآله کما قال صلی اللە علیه وآله فاطمه بضعه منی یوذینی من آذاها فحب النبی وآله واجب علینا وسبهم جریمه یعاقب علیها وصلی الله وسلم علی سیدنا ومولانا محمدواله الطیبین.