نامه انسان شناسی (پژوهشنامه انسان شناسی)

حفریات غیرمجاز و غارت بی امان بخشی از میراث فرهنگی ما در جنوب استان کرمان توجه سازمان میراث فرهنگی کشور و باستان شناسان ایرانی را به محوطه های باستانی در منطقه جیرفت جلب کرد. نتایج مقدماتی از شش فصل کاوش در محوطه کنار صندلی جنوبی به آشکارشدن معماری یادمانی در دژ بالای تپه با یک پیکره عظیم یادمانی و بقایای معماری در بخش های مسکونی و صنعتی در منطقه شهر پیرامون دژ همراه با آثار فراوان شهر و تاریخ گذاری از طریق آزمایش های کربن 14 عصر مفرغ از 2880 تا 2200 ق م منجر گردید. و بالاتر از همه قطعه ای از یک آجر کتیبه دار در راهروی ورودی دروازه دژ به اضافه سه لوح گلی پخته از منطقه شهر به دست آمد، کاملا مستقل از خط سومری، اما با شباهت های نزدیکی به خط کتیبه های ایلامی از شوش که می توان آن را خاستگاه خط ایلامی برشمرد.

در این مقاله به بررسی مفهوم و نظریه های شکل گیری انجمن های زادگاهی و مفهوم وجوه ارسالی مهاجران می پردازیم، و با روش تحقیق کیفی همراه با مصاحبه روند شکل گیری انجمن های زادگاهی و همچنین اثرات آن ها را بر توسعه محلی در روستای دریان بررسی می کنیم. چگونگی شکل گیری نهادهای پایدار مهاجران و شکل گیری اولیه شبکه ای، محورهای مناسبتی و مناسکی و محور حمایتی و نقش آنها پس از شکل گیری شبکه ای اولیه حرکت به سمت نهادهای پایدار، حرکت به سمت نهادهای مدرن و در نهایت انجمن های زادگاهی از اهداف این پژوهش بوده اند. این انجمن ها با ارسال سرمایه در رشد و ارتقا مولفه های توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... نقش اساسی در توسعه محلی منطقه ایفا می نمایند.

"روش های متعددی برای تحلیل داده های کیفی وجود دارند که روش تحلیل مردم نگارانه کلاسیک متعارف ترین شکل آن است. با وجود این، در خلال چند دهه اخیر رویه های نوین دیگری ارایه شده است که هر کدام بر نوع خاصی از داده های کیفی متمرکز شده است، کاربرد نرم افزارهای کامپیوتری در تحلیل داده های کیفی از جمله این رویه های جدید است. توجه و گسترش روزافزون استفاده از روش های کیفی در جامعه دانشگاهی کشور نه تنها مستلزم آشنایی با این روش شناسی و چگونگی طراحی و اجرای آن است، بلکه نیازمند آشنایی با رویه های تحلیلی این روش ها و استفاده از آن ها می باشد. براین اساس، این مقاله ابتدا به معرفی روش تحقیق کیفی، انواع، اصول پارادایمی و داده های آن می پردازد، سپس به شیوه مقایسه ایی مدل ها و رویه های تحلیل داده های کیفی را مورد بررسی قرار می دهد. رویه های مورد بررسی شامل تحلیل تماتیک، تحلیل روایتی، تحلیل پدیدار شناختی، تحلیل محتوای کیفی، تحلیل مکالمه، تحلیل نشانه شناختی، تحلیل گفتمان، تحلیل مردم نگارانه انتقادی و تحلیل داده های مشاهده ای می باشند. در بررسی هر یک از این رویه ها، ضمن پرداختن به اصول، مبانی عملی و نقاط تمرکز آن ها، به برخی مطالعات موردی داخلی مرتبط نیز اشاره شده است."

کشور ژاپن با داشتن مساحتی حدود ¼ مساحت ایران و جمعیت دو برابر آن، با استفاده از سیاست های اقتصادی کشاورزی و روستایی مبتنی بر فرهنگ تولیدی و وطن پرستی و اولویت منافع ملی بر منافع فردی توانسته است اغلب محصولات کشاورزی خود را خود تولید کند و موفقیت در کشاورزی را دست مایه صنعتی شدنش قرار دهد، ولی در ایران با توجه به منابع طبیعی فراوان به این مهم دست نیافته و با صادرات نفت و اتکا به درآمد نفت به واردات بی مهابای محصولات کشاورزی پرداخته که نه تنها در زمینه تولید محصولات غذایی خودکفا نیست، بلکه در زمینه صنعت نیز وابسته است. در این مقاله به سیاست های کشاورزی و روستایی ایران و ژاپن پرداخته شده و ریشه های فرهنگی ای که سبب این تصمیمات شده مورد توجه قرار گرفته است.

"سنت های شفاهی ترکمن ها از یک سو در تاریخ کهن و از دیگر سو در ذوق و قریحه این قوم سخت کوش و رنج کشیده ریشه دوانیده است این سنت ها حاصل تلاش نسل های بیشماری هستند. آفرینندگان این سنت ها تنها شاعران و نویسندگان نبودند، بلکه آن ها توسط افراد بیشماری از گمنامان در طول سالیان دراز به وجود آمده اند. البته در این راستا، اکثر آن ها پالایش شده، آن هایی که مقبول جامعه واقع شده اند حفظ و بقیه به دست فراموشی سپرده شده اند. سنت هایی که امروزه به دست ما رسیده اند، بسیار عمیق و پرمحتوا با بافت محکم و پایدار می باشند که بایستی ثبت و ضبط گردند تا مورد بررسی و تحلیل علمی قرار گیرند. این مقاله گزارشی است از یک پژوهش میدانی در منطقه ترکمن صحرا، شهرستان آق قلا و دهستان های آق التین و گرگان بوی که با بیان اهمیت و لزوم مطالعه سنت های شفاهی ترکمن سعی در ارایه راهکارهای علمی در نحوه ثبت و ضبط، گردآوری، طبقه بندی، مستندسازی، بررسی علمی و آکادمیکی این سنت ها دارد. در واقع سنت های شفاهی عناصر فرهنگی زنده به شمار می روند که هنوز در زندگی مردم عامی کارکرد ویژه ای دارند. فراهم آوردن اسناد سنت های شفاهی و حفظ سنت های روبه زوال یکی از اهداف اصلی این مقاله است. در بخش های بعدی، مقاله به توضیحاتی درباره تعریف و محدوده بررسی، لزوم مستندسازی سنت های شفاهی، درآمدی بر سنت های شفاهی و سنت های گفتاری اعم از داستانی و غیرداستانی می پردازد."

در مرداد ماه 1382 قرارداری با اداره کل اوقاف و امور خیریه استان فارس منعقد کردم که تمامی بقاء متبرکه، مساجد تاریخی، حسینیه های تاریخی، مدارس علمیه و هر تاسیساتی که مربوط به اوقاف و دین اسلام و اقلیت های دینی تمامی استان فارس است، پژوهش کنم. در عمل توانستم چند نسخه قرآن مجید، چند نسخه چاپ سنگی واشیا عتیقه داخل مکان های مذهبی فوق را در محل، با نامه ای تحویل کارمند اداره اوقاف همان شهرستان که همراهم بود بدهم. در طی سه سالی که با دو منشی مشغول بررسی و پژوهش بودم، 26 وقف نامه جدید به دست آوردیم که همه را همراه نتایج پژوهش ها که مجموعا 27 جلد شد، تحویل دادم اما یکی از این وقف نامه ها از لحاظ تاریخی بسیار با اهمیت است که از روی آن عکسبرداری کردم و فتوکپی گرفتم و اینک درباره آن بحث خواهم کرد. این وقف نامه مربوط به امامزاده سید محمد روستای ساران بالا است.

مقاله حاضر به مطالعه اشکال و طرح های بافته شده بر روی گلیم های دستباف در یک فرهنگ سنتی از دیدگاه مردم شناسی هنر می پردازد. برای این مطالعه، طرح های گلیم های یکی از روستاهای ایران، روستای مولان، از منطقه اذربایجان انتخاب شده و مورد تحلیل شکلی و سبکی قرار گرفته است. هنرهای مردمی از دوران کهن برای ساکنان منطقه شمال غرب ایران، آذربایجان، تقدس داشته تا جایی که برخی از هنرمندان در مقام دانایان، بزرگان و راهنمایان قوم و قبیله بوده اند. این آثار هنری گستره مادی و معنوی بسیاری را از فرهنگ آذربایجان در خود جای داده و لذا بررسی آن ها زوایای عمیقی را از فرهنگ منطقه آشکار خواهد ساخت. از این نظر مردم شناسی هنر از مهم ترین رشته هایی است که قادر به کشف لایه های مختلف فرهنگ هایی است که به شدت به امر هنری وابسته اند و بسیاری از بیان های فرهنگی را در کنش هنری پدیدار می کنند. روش تحلیل شکل ها و طرح های گلیم های مورد مطالعه شامل دو روش رایج در مردم شناسی هنر است که با دیدگاه شمایل نگارانه ترکیب شده اند. اول، تحلیل ویژگی های شکلی آثار هنری و دوم، تحلیل سبکی بین فرهنگی آثار، در تحلیل شکلی و سبکی و بازنمایی معنایی در آثار هنری به طور عام و اشکال و طرح های مورد بررسی به طور خاص، رویکرد فرانتس بوآس به ویژه در اثر مشهور هنر ابتدایی لحاظ و سنجیده شده است. برای بازنمایی شکلی معنا، به دیگر آثار هنری منطقه آذربایجان هم چون هنرهای صخره ای، روایت های مردمی و اساطیر جهت رمزگشایی اشکال و طرح ها رجوع کرده ایم. تحلیل سبکی بین فرهنگی به بررسی تطبیقی سبک طرح های سفالینه های سومری و سبک طرح های گلیم های آذربایجان اختصاص یافته است.