درخت حوزه‌های تخصصی

این پژوهش به بررسی چگونگی رفتار اصحاب شاخص حاضر در غزوات پرداخته است. تعدد جنگ های دوران اقامت پیامبر اکرم(ص) در مدینه و گزارشهای تاریخی مربوط به آن، زمینهی مناسبی برای بررسی میزان همراهی اصحاب و دسته بندی آنها فراهم کرده است. با توجه به اینکه عامل اقتصادی تأثیر شایان توجهی در عملکرد افراد دارد، در مقاله ی حاضر همبستگی میان این عامل و میزان همراهی اصحاب در غزوات مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق با روش کمی و مبتنی بر اسلوب فراوانی سنجی و سنخشناسی انجام، و دادههای تحقیق در قالب جداول و نمودارهایی ارائه شده است. براین اساس با الهام از برخی الگوهای سنخ شناسی جدید، به بررسی فراوانی اصحاب در یکی از پنج سنخ همراه کامل، همراه حداکثری، نیمه همراه، همراه حداقلی و غیرهمراه پرداخته شده است. براساس نتایج به دست آمده، رابطه ی معناداری میان میزان همراهی اصحاب در غزوات و وضعیت اقتصادی آنها وجود دارد. بالاترین درصد میزان حضور افراد در سنخ های اول و دوم، مربوط به اقشار متوسط اقتصادی است و پس از آن اقشار بالای اقتصادی قرار دارند. اما در سنخهای پایانی که به عدم همراهی گرایش دارند، نسبت فراوانی میان اقشار بالای اقتصادی در مقایسه با دو دسته ی دیگر، افزایش چشمگیری یافته است.

بر اساس گزارش های موجود در برخی از منابع، امام هادی(ع) (م 254ق) در یکی از مجالس متوکل عباسی (ح 232 247ق) اشعاری در فنا و بی اعتباری دنیا خوانده و متوکل را تحت تأثیر قرار داده است. منابع موجود درباره پیشینه این شعر، سراینده آن، تعداد ابیات و برخی جزئیات دیگر آن، با هم تفاوت دارند. این پژوهش، درصدد است با رویکردی تاریخی و با مطالعه منابع تاریخی، حدیثی، تفسیر و ادبی، این رویداد را بررسی کند و سیر تطور گزارش آن را نشان دهد. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که شعر یادشده، از جمله اشعار عمومی است که پیشینه ای قبل از امام هادی(ع) دارد و در موقعیت های مربوط به یادکرد مرگ بر زبان آورده می شده و آن حضرت، تنها بدان تمثل کرده است. همچنین، انتساب این اشعار به امیر مؤمنان، علی(ع) و نیز اصالت ابیاتی که در منابع عصر صفوی ذکر شده، به استناد این منابع، قابل اثبات نیست