حمیدرضا طیبی نسب

مؤید فی الدین شیرازی به عنوان رسانه تبلیغ مذهبی فاطمیان، تلاش می کند تا در کنار آموزه های اسماعیلی با اهرم شعر، گستره حامیان مذهب اسماعیلی را افزایش دهد. اینکه او چگونه بر این مسیر گام برداشته، با بررسی توصیفی - تحلیلی اشعار می توان بدان پاسخ داد. مؤید نشان می دهد که او در بسیاری از اشعار خود با پرداختن به زوایای مختلف مسئله امامت، سعی دارد ضرورت وجود امام را اثبات کند. او در اشعار خود با انتساب فاطمیان به پیامبر و حضرت علی به صراحت آنان را خلیفه مسلمین می داند. در شعر مؤید، خلیفه فاطمی علم به باطن دارد، لذا به تأویل قرآن آگاهی داشته و توان تشخیص حق از باطل را دارد. از این رو، آنان چراغ هدایت هستند و مردم برای نجات از گمراهی و هدایت به رستگاری باید از آنان پیروی کنند؛ زیرا بر اساس عقاید اسماعیلیه، هیچ دوره ای نمی تواند خالی از امام باشد. در شعر مؤید، فاطمیان به واسطه انتساب به پیامبر و حضرت علی، پرچمدار اسلام بوده و وظیفه راهبری مسلمانان را بر عهده دارند و آیات قرآنی که در خصوص اهل بیت نازل شده، به نحوی شامل فاطمیان نیز می شود.

این نوشتار با بهره گیری از منابع دینی و یافته های پژوهشگران و با دو روش عقلی و نقلی، ارتداد در ادیان، به ویژه در اسلام را بررسی میکند. ارتداد حکمی فقهی ـ کلامی است و شامل افرادی میشود که با هدف سست جلوه دادن مبانی دینی، اظهار ارتداد کرده و از دین خارج شده باشند. مهم ترین یافته این پژوهش ترسیم عقلانی بودن حکم ارتداد از دیدگاه فقهی و اعتقادی است و در آن بر لزوم پایبندی به مقرّرات دینی و اجرای احکام اسلامی، آزادی عقیده و احترام به کرامت انسانی تأکید شده است. به نظر نویسنده هرگونه سؤال و انتقاد در چارچوب مقرّرات، حق مخاطب است و باید به آن پاسخ داده شود. اما سست جلوه دادن مبانی دینی و به سخره گرفتن آن، امری خارج از چارچوب آموزه های دینی و عقلی است.