هیبت الله صادقی

کاهش هزینه های مرتبط با موجودی از مهم ترین استراتژی های هر بنگاه اقتصادی برای بقا و سوددهی در شرایط رقابتی امروزی است. در این راستا مدل های موجودی کلاسیک برای کاهش این هزینه ها مطرح شده اند؛ اما مدل های کلاسیک در کنار مزایای فراوان دارای فرضیه های محدودکننده ای هستند. در این پژوهش، یک زنجیره سه سطحی لجستیکی شامل یک تولیدکننده، یک توزیع کننده و یک خرده فروش در نظر گرفته می شود و مسئله بهینه سازی مدل موجودی برای توزیع کننده موردبررسی قرار می گیرد. در مسئله موردنظر، توزیع کننده محصولات موردنیاز خود را از تولیدکننده درخواست می کند؛ اما به علت عدم امکان ارسال محصولات درخواستی هر دوره به صورت یکجا، تولیدکننده محصولات را به صورت گسسته در چند مرحله ارسال می کند؛ به عبارت دیگر از استراتژی دریافت چندگانه استفاده می شود؛ همچنین تقاضای خرده فروش گسسته بوده و برابر مقدار ثابتی در فاصله های زمانی برابر است. در چنین حالتی، توزیع کننده در نظر دارد مقدار بهینه هر بار سفارش و مقدار بهینه ارسالی هر مرحله تولیدکننده را به گونه ای تعیین کند که هزینه های سیستم حداقل شود. درنهایت با بیان یک مثال عددی مسئله پیشنهادی بررسی و تحلیل شده و نتایج با مدل کلاسیک موجودی مقایسه می شود. نتایج نشان می دهد با افزایش هزینه های نگهداری و سفارش دهی، مدل پیشنهادی دارای کارایی بهتری است.

در پژوهش حاضر یک مسئله تولید اقتصادی با درنظرگرفتن محصولات معیوب حین تولید و همچنین خرابی ماشین و تقاضای متغیر بررسی شده است. در این پژوهش فرض شده است که محصولات با نرخ ثابتی تولید می شوند؛ ولی ماشین حین تولید ممکن است دچار خرابی شود. خراب شدن ماشین در حین تولید، یک متغیر تصادفی است که از توزیع نمایی با پارامتر مشخص پیروی می کند. همچنین فرض شده است زمان تعمیر ماشین یک مقدار ثابت و مشخص است. برخلاف مدل های کلاسیک، تقاضا برای محصول تولیدی به صورت تابعی غیر افزایشی از زمان بیان شده است. هدف اصلی، تعیین سیاست های بهینه بازپرسازی مسئله بیان شده به گونه ای است که کل هزینه سالیانه حداقل شود. به این منظور ابتدا یک مدل ریاضی ارائه می شود؛ سپس مقدار متوسط هزینه در واحد زمان تعیین شده و بر اساس مفاهیم بهینه سازی سراسری، مقادیر بهینه مشخص خواهد شد. درنهایت با حل یک مثال عددی به تجزیه وتحلیل مسئله بیان شده پرداخته می شود. بر اساس نتایج، مدت زمان تعمیر تأثیر بسزای در هزینه کل سیستم دارد و در صورت افزایش آن هزینه های سیستم روند افزایشی به صورت نمایی خواهد داشت.