محمدحسین باقیانی مقدم

تلفن همراه یکی از پدیده های نو ظهور عصر الکترونیک و دنیای دیجیتال است که در دهه اخیر جای خود را بین افراد خانواده به ویژه جوانان در همه جهان، از جمله ایران باز کرده است. تعداد مشترکین تلفن همراه در سراسر جهان از 4/12 میلیون در سال 1990به 3/5 میلیارد تا پایان 2010 رسید و تخمین زده میشود نرخ نفوذ این فنآوری در سال 2013 به 95 درصد خواهد رسید. در ایران نیز تعداد کاربران با یک رشد سریع از 3/4 میلیون در سال 2004 به 41 میلیون در سال 2008 رسید و تخمین زده میشود تا سال2012 نرخ نفوذ تلفن همراه به بیش از 80 درصد برسد. تلفن همراه میتواند دارای آثار اخلاقی و اجتماعی مثبت و منفی باشد ولی اکنون بسیاری از خانواده ها بدون توجه به تبعات منفی این فنآوری برای فرزندان خود تلفن همراه تهیه میکنند. لذا بر آن شدیم با استفاده از نظریه استفاده و خشنودی، مطالعه ای درباره الگوی استفاده از تلفن همراه در بین دانشجویان دختر و پسر ساکن در خوابگاه های دانشگاه علوم پزشکی یزد انجام دهیم. این مطالعه توصیفی از نوع مقطعی است. جامعه مورد مطالعه دانشجویان دختر و پسر ساکن در خوابگاه های دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد هستند که 245 نفر از آنها به طور تصادفی انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته ای با روایی و پایایی مورد تایید بود. پس از تکمیل پرسشنامه ها، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری اس پیاس اس و آزمون های آماری آنوا، کای اسکوآر و تیتست مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این مطالعه نشان میدهند که 53 درصد از دختران و 39 درصد از پسران بعد از ورود به دانشگاه صاحب تلفن همراه شده اند (سطح معنیداری <0.05 ) . 14درصد از دختران و 24 درصد از پسران بعد از خرید تلفن همراه دچار اختلال خواب بیشتری شده اند (سطح معنیداری <0.05 ). با توجه به نتایج این مطالعه آشنا کردن دانشجویان با مزایا و معایب تلفن همراه از راه رسانه های ارتباط جمعی، کمپانیهای تلفن همراه، توزیع بسته های آموزشی به وسیله دفاتر مرکز خدمات ارتباطی و دفاتر فروش سیم کارت و تلفن همراه که باعث گسترش فرهنگ صحیح استفاده از این فنآوری و ارتقاء سلامت دانشجویان و در نهایت جامعه میشود، را پیشنهاد میکنیم.

در این مقاله سعی شده تا با بکارگیری نظریه استفاده و خشنودی، تاثیر تلفن همراه بر عملکرد اجتماعی-آموزشی دانشجویان شهر یزد مورد آزمون گیرد. در مقاله از پیمایش در میان 579 نفر از دانشجویان استفاده شده که به طور تصادفی طبقه بندی شده، نمونه گیری شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته ای بوده که روایی و پایائی آن مورد تایید قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه ها، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهند که 99 درصد از دانشجویان در زمان انجام پیمایش صاحب تلفن همراه بودند. از سوی دیگر، عملکرد اجتماعی-آموزشی دانشجویان بر اساس 24 عنصر عملیاتی شدند که در آن نمره 24 حداکثر نمره آنها را نشان می داد. بر این اساس ، میانگین نمره عملکرد دانشجویان 05/4±41/16 بود. میانگین نمره عملکرد در دانشجویان دختر و متاهل در شرایط مناسب تری نسبت به پسران و مجردها قرار داشت (به ترتیب: 001/0 > سطح معنی داری، 004/0= سطح معنی داری). همچنین، بین متغیرهایی همچون عملکرد و معدل (001/0 > سطح معنی داری)، و سن و معدل (002/0 = سطح معنی داری) رابطه تاثیر و تاثر وجود دارد. با توجه به نتایج به نظر می رسد هر چند تلفن همراه ممکن است تاثیر منفی در زندگی جوانان و نوجوانان و به ویژه دانشجویان داشته باشد ولی فواید و رفع نیازهای آنها مثل نرم افزارهای درسی و آموزشی، ارتباط با خانواده ها و ... می تواند در خشنودی و گرایش روزافزون به این رسانه موثر باشد.